Εισήγηση της Αντιεξουσιαστικής Ομάδας Μυτιλήνης
σε εκδήλωση του Ξενοδοχείου των Ξένων

Υπολογίζεται πως πριν από 12000 χρόνια οι άνθρωποι αποφάσισαν να καταπιαστούν με τη καλλιέργεια της γης, αφήνοντας πίσω τους μια ζωή 2.000.000 ετών υποστηριζόμενη αποκλειστικά από το κυνήγι και την τροφοσυλλογή. Πολλές χιλιετίες μετά, η «Εποχή των Μεγάλων Ανακαλύψεων» βρίσκει τον κόσμο να καλλιεργεί τη γη για να καλύψει τις άμεσες διατροφικές του ανάγκες και να διαχειρίζεται το πλεόνασμα της παραγωγής του πουλώντας το σε τοπικές αγορές ή ανταλλάσσοντάς το. Με την εδραίωση της αποικιοκρατίας πολλά πράγματα αλλάζουν: η γη δεν ανήκει πια στους δουλευτές της, αναπτύσσεται το διεθνές εμπόριο, εμφανίζονται εκτεταμένες μονοκαλλιέργειες και ξεκινά η διάρρηξη των κοινοτικών θεσμών και των οικονομιών της επιβίωσης ή αυτάρκειας. Με την «Πράσινη Επανάσταση» τη δεκαετία του 1950 οι αγρότες μεταλλάσσονται, μαζικά πλέον, σε εργάτες γης ή επιχειρηματίες. Προωθείται η εκβιομηχάνιση της παραγωγής, αυξάνονται οι χημικές εισροές, επεκτείνονται οι μονοκαλλιέργειες και εισάγονται τα υβρίδια. Με όλα αυτά, ο αγροτικός πληθυσμός συρρικνώνεται, εξαφανίζονται οι μικροκαλλιεργητές που συρρέουν στις πόλεις και προλεταροποιούνται, ενώ μεγαλώνει ο έλεγχος των αγροχημικών εταιρειών πάνω στην παραγωγή και η επιβολή της αγοράς στις αγροτικές κοινότητες. Σήμερα, και ενώ η επιβολή αυτή υφίσταται σε διαφορετικό βαθμό ανά τον κόσμο-από τους πλήρως ενταγμένους στην παγκόσμια αγορά αγρότες του «πρώτου» μέχρι τις αυτόνομες αγροτικές κοινότητες του «τρίτου» κόσμου.- έρχεται η βιοτεχνολογία ως τεχνολογική αιχμή του καπιταλισμού, να επεκτείνει και να ολοκληρώσει, ανάμεσα σε άλλα, τον έλεγχο των υπερεθνικών αγροχημικών εταιρειών στην τροφική αλυσίδα, από το σπόρο μέχρι το τυποποιημένο προϊόν και την επιβολή της καπιταλιστικής σχέσης στις ανθρώπινες κοινωνίες, από τα δάση του Αμαζονίου μέχρι τις μητροπόλεις της δύσης.

Σ΄ ότι αφορά στην αγροτική παραγωγή πρώτο μέλημα των εταιρειών είναι ο έλεγχος του πολλαπλασιαστικού υλικού. Περίπου 1,5 δις άνθρωποι στον πλανήτη εξαρτώνται άμεσα από τη συλλογή σπόρων στα χωράφια τους τη μια χρονιά ώστε να μπορούν να ξανασπείρουν την επόμενη. Σ΄ αυτήν την πολύχρονη παράδοση και συγχρόνως αναγκαία συνθήκη επιβίωσης οι εταιρείες βιοτεχνολογίας απαντούν με την ανάπτυξη ενός συστήματος τεχνολογιών περιορισμού γενετικής χρήσης, γνωστότερου με τα πολύ πιο ταιριαστά ονόματα τεχνολογία εξολόθρευσης (Terminator Technology ) και τεχνολογία προδοσίας (Traitor Technology). Η Terminator Technology αναφέρεται στην κατασκευή διαγονιδιακών (τροποποιημένων) φυτικών ποικιλιών που θα παράγουν στείρους σπόρους, ενώ η Traitor Technology σε ποικιλίες που δίχως την εφαρμογή κάποιου χημικού παρασκευάσματος δεν θα επιτρέπουν την έκφραση ενός ή περισσοτέρων γενετικών χαρακτηριστικών (που μπορεί να είναι από την ανθεκτικότητα των φυτών σε ασθένειες μέχρι την ωρίμανση των καρπών τους).

Οργανώνοντας το πλαίσιο επιβολής και επικράτησης της βιοτεχνολογίας οι αγροχημικές πολυεθνικές εταιρείες έχουν στόχο να δημιουργήσουν ένα Παγκόσμιο Σύστημα Πατέντας. Μέσα από τον ΠΟΕ και άλλους υφιστάμενους του, πιο ευέλικτους σχηματισμούς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας (WIPO) προωθούν πλήθος συνθηκών και νομικών συμφωνιών, με σημαντικότερη την TRIPS (Συμφωνία για Ζητήματα Εμπορίου σχετικά με τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας) και την SPLT (Substantive Patent Law Treaty – Βασική Νομική Συνθήκη για τις Πατέντες). H TRIPS έχει τεθεί σε ισχύ από το 2000 και αφορά και στα 150 μέλη του ΠΟΕ. Υποχρεώνει τα κράτη μέλη να προσαρμόσουν τις νομοθεσίες τους ώστε να επιτρέπεται το πατεντάρισμα γονιδίων φυτών, ζώων, βακτηρίων και ιών. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες αποκτούν το αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης του συγκεκριμένου γονιδίου, αλλά και της εμπορίας οποιουδήποτε προϊόντος προέρχεται ή περιέχει το γονίδιο αυτό, με ορίζοντα 20-30 ετών. Η SPLT προσπαθεί κυρίως να εναρμονίσει τις νομοθεσίες μεταξύ ΗΠΑ, ΕΕ και Ιαπωνίας, αλλά και να ξεκαθαρίσει το τί μπορεί και τί όχι να πατενταριστεί. Με την συνθήκη αυτή αίρονται ακόμη περισσότερο οι περιορισμοί για τις πατέντες, οι δυνατότητες αποστασιοποίησης για τις αναπτυσσόμενες χώρες μηδενίζονται και ο τρόπος λήψης των αποφάσεων γίνεται ακόμα πιο συγκεντρωτικός. Αυτό που ουσιαστικά επιζητά η βιομηχανία είναι η πνευματική ιδιοκτησία του βασικού δομικού υλικού: του γονιδίου. Οποίος θα κατέχει τα γονίδια θα κατέχει την τεχνολογία και όλες τις χρήσεις της. Επικυρώνεται έτσι, το αθόρυβο πέρασμα του παγκόσμιο γενετικού υλικού από τη φυσική του δεξαμενή στο εμπορικό τραπέζι των εταιρειών και των κυβερνήσεων.

Έχοντας ξεκινήσει από τη δεκαετία του 50 με διάφορα προγράμματα ανθρωπιστικής βοήθειας, οι ΗΠΑ έχουν ήδη ανοίξει το δρόμο της επιβολής των τροποποιημένων προϊόντων μέσω εξωτερικών προγραμμάτων επισιτιστικής βοήθειας. Εδώ και χρόνια τεράστιες ποσότητες μεταλλαγμένης σόγιας, καλαμποκιού, σιταριού και ποιος ξέρει τι άλλου, έχουν δοθεί ως βοήθεια σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής , της Ασίας ακόμη και σε Βαλκανικές. Το 2001 έλεγχοι σε φορτία σόγιας και καλαμποκιού που δόθηκαν ως βοήθεια στη Βολιβία, το Εκουαδόρ και τη Κολομβία έδειξαν πως το 90% ήταν επιμολυσμένα. Το 2002 η Ζάμπια μαζί με άλλες αφρικανικές χώρες αρνήθηκαν γενετικά τροποποιημένο καλαμπόκι ως βοήθεια από τις ΗΠΑ, εκφράζοντας φόβους για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον, αλλά κυρίως για τις μελλοντικές εξαγωγές κρέατος στην ΕΕ από ζώα που θα έχουν τραφεί με τροποποιημένες ζωοτροφές. Αμερικάνοι αξιωματούχοι έσπευσαν να δηλώσουν πως «οι επαίτες δεν μπορούν και να διαλέγουν». Στα τέλη του περασμένου Οκτώβρη και στις αρχές του Νοέμβρη χιλιάδες τόνοι γενετικά τροποποιημένου καλαμποκιού και σόγιας για ζωοτροφή ξεφορτώθηκαν στην Αλβανία. Η βοήθεια έφτασε από τις ΗΠΑ μέσω μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που από το 1974 προσπαθεί, όπως λέει, «να βοηθήσει προς την κατάκτηση της παγκόσμιας διατροφικής ασφάλειας». Επίσης, θα πρέπει να τονιστεί το γεγονός, ότι σε όλες αυτές τις περιπτώσεις το καλαμπόκι για παράδειγμα, στέλνεται σε μορφή σπόρων, οι οποίοι στο πλαίσιο των παραδοσιακών καλλιεργητικών πρακτικών είναι σύνηθες να σπέρνονται, δημιουργώντας μια νέα σειρά επιμολύνσεων.

Είναι φανερό πως η εργαλειοθήκη των εταιρειών της βιοτεχνολογίας είναι και γεμάτη και ποικίλη. Νέες τεχνολογίες, Παγκόσμιοι Οργανισμοί, Διεθνείς Συμφωνίες και Συνθήκες, αλλά και βία, καταστολή και ωμοί εκβιασμοί: για την αντιμετώπιση του AIDS στην Αφρική, οι ΗΠΑ έχουν συστήσει ένα 5ετες πακέτο οικονομικής βοήθειας ύψους 15 δις$. Στους όρους του πακέτου προβλέπεται πρόσβαση μόνο για εκείνες τις χώρες που θα άρουν κάθε διαφωνία για την εισαγωγή Γ.Τ. προϊόντων. Επισημαίνοντας ότι, μέσω συγχωνεύσεων και συνεργασιών, οι εταιρείες επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε διάφορους τομείς, μιλώντας αποκλειστικά για την τροφή, βλέπουμε να δημιουργείται ένα παγκόσμιο ομογενοποιημένο περιβάλλον το οποίο θα κινείται σύμφωνα με τις επιταγές μιας χούφτας πολυεθνικών αγροχημικών εταιρειών. Οι εταιρείες αυτές αν επικρατήσουν θα ελέγχουν τη παραγωγή τροφής από το σπόρο μέχρι το τυποποιημένο προϊόν στα ράφια των σούπερμαρκετ. Καθορίζοντας τον τύπο, την ποιότητα, τη διαθεσιμότητα και τη τιμή της παραγόμενης τροφής στον πλανήτη αποκτούν τεράστια οικονομική δύναμη και πολιτική ισχύ.

Μια τέτοια προοπτική θα σημάνει για τους αγρότες ακόμη μεγαλύτερη απώλεια της αυτονομίας τους και το σύρσιμό τους σε κατάσταση βιολογικής σκλαβιάς, οδηγούμενοι εκβιαστικά σε ένα τρόπο παραγωγής χωρίς επιστροφή. Θα εξαρτώνται άμεσα από τα προϊόντα της βιομηχανίας, θα δένονται με αποκλειστικά συμβόλαια και υπό καθεστώς φεουδαρχίας ουσιαστικά, θα αντιμετωπίζουν τον εκβιασμό της παγκόσμιας αγοράς: ή μαζί της ή εναντίον της. Για τις παραδοσιακές αγροτικές κοινότητες του «τρίτου» κόσμου μια τέτοια εξέλιξη θα είναι καταστροφική. Οικονομίες που στηρίζονται στην αυτάρκεια και όχι στη συσσώρευση, κοινωνίες που βασίζονται στη κοινοτική και όχι στην ιδιόκτητη γη, πρακτικές που συνεργάζονται και δεν επιβάλλονται στη φύση, δεν έχουν θέση στην καινούρια εποχή της αποικιοκρατίας και οι τελευταίοι ανυπόταχτοι της επικράτησης της αγοράς, χάνοντας από τα χέρια τους την πρωταρχική ύλη, την τροφή θα εξαφανιστούν. Ο δρόμος προς τις πόλεις και η μετατροπή τους σε φθηνό εργατικό δυναμικό για τη συνέχεια και μεγέθυνση του συστήματος είναι ανοιχτός. Εκεί, έτσι και αλλιώς, τους περιμένει και θα συναντήσουν πλήθος ανθρώπων, ήδη εγκλωβισμένων στο κύκλο του χρήματος και αποκομμένων, σε παλιότερη φάση, από το φυσικό και κοινοτιστικό τους περιβάλλον. Κάποιοι από αυτούς, κάποιοι και κάποιες από εμάς ψάχνουμε τρόπους να ξεπεράσουμε ή και να καταστρέψουμε αυτή τη σχέση. Το ζήτημα είναι να μπορέσουμε να συναντηθούμε αυτόνομα έγκαιρα και με τους δικούς μας τρόπους.