|
Από την έκδοση της
Ομάδας Αντιπληροφόρησης Δια-Σπορά
Αντίστασης, που έγινε το Μάρτη του 2003.
Για επικοινωνία: Τ.Θ.1244, Τ.Κ.71001, |
γενετική μηχανική | |
|
|
ΕΝΑΝΤΙΑ στα "μεταλλαγμένα"
και τους σπόρους "αυτοκτονίας", Η συζήτηση για
τους οργανισμούς και τα προϊόντα που
έχουν προκύψει με γενετικές παρεμβάσεις
συνήθως παραμένει στην αμφισβητούμενη
ασφάλεια που προσφέρουν για την υγεία
των ανθρώπων και στην αποδεδειγμένη
άγνοια που υπάρχει για τις επιπτώσεις
της εξάπλωσής και των αλληλεπιδράσεων
τους με τους υπόλοιπους οργανισμούς των
οικοσυστημάτων. Ένα εξίσου σημαντικό
ζήτημα που ωστόσο αποκρύπτεται ακόμη
και από τους φορείς της επίσημης (θεσμικής)
οικολογικής δραστηριότητας είναι τα
τεράστια συμφέροντα που εξυπηρετούν σε
οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Θα
μπορούσε κάποιος να αρχίσει να τα
υποψιάζεται, αν αναρωτηθεί γιατί οι ΕΠΑ
και οι μεγάλες εταιρείες έχουν επιδοθεί
σε τόσο λυσσαλέο αγώνα να τα επιβάλλουν,
γιατί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ)
με τους νόμους που θεσπίζει υποχρεώνει
τις χώρες-μέλη να τα δέχονται. Οι
επίσημες δικαιολογίες από τα χείλη
ερευνητών που τα κατασκευάζουν,
οικονομικών κολοσσών που τα διοχετεύουν
και πολιτικών μεσολαβητών που τα
υποστηρίζουν συγκλίνουν σε λεκτικές
υπερβολές όψιμου ανθρωπισμού μπροστά
στο φάσμα της πείνας και του
υπερπληθυσμού: τα τροποποιημένα
προβάλλονται ως η μόνη λύση για την
εξασφάλιση της τροφής του «τρίτου»
κόσμου και για τον εμπλουτισμό της
διατροφής του πρώτου. Ακόμη γίνεται
συστηματική προσπάθεια να
παρουσιαστούν ως ο πλέον ασφαλής και
υγιεινός τρόπος διατροφής αφού
υποτίθεται ότι δεν επηρεάζονται ή/και
μπορούν να επικρατήσουν πάνω σε
εξωτερικούς (δηλαδή φυσικούς)
παράγοντες. Περαιτέρω υπονοείται ότι
αποτελούν τον τελικό θρίαμβο της
ανθρώπινης ιδιοφυίας και την επικράτησή
της πάνω στη φύση αφού μαζί με το άλλο
φρανκεσταϊνικό επίτευγμα της γενετικής,
την κλωνοποίηση, ο Άνθρωπος διεκδικεί το
ρόλο του δημιουργού και του απόλυτου
ρυθμιστή της ζωής Στην απόπειρά μας
να ξεμασκαρέψουμε την εμφάνιση των «μεταλλαγμένων»
ή πιο σωστά των γενετικά τροποποιημένων
δεν θα δυσκολευτούμε καθόλου στα
αλήθεια να καταρρίψουμε το πρώτο αστείο
επιχείρημα. Είναι ξεκάθαρο για όλους ότι
οι άνθρωποι δεν πεινούν εξαιτίας της
έλλειψης τροφής αλλά επειδή υπάρχει ένα
ολοένα πιο παγκοσμιοποιημένο και
ταυτόχρονα πιο απάνθρωπο σύστημα που
μεταχειρίζεται τις ζωές σαν εμπορεύματα
και τους θανάτους σαν παράπλευρες
απώλειες. Τα τροποποιημένα δεν έχουν
φτιαχτεί για να λύσουν το πρόβλημα της
πείνας αλλά για να συντηρήσουν και να
επετείνουν τη φτώχεια, την πείνα και άρα
τις πιθανότητες υποταγής των λαών του
νότου. Το αν είναι υγιεινά και
προσαρμοστικά θα έπρεπε να αποδειχτεί
μέσα από μακροχρόνιες διαδικασίες και
ως τότε δεν θα έπρεπε να επιτρέπονται οι
ζωντανοί πειραματισμοί σε ανθρώπινα
σύνολα και σε οικοσυστήματα. Πρέπει
επιπλέον να τονιστεί ότι όλη η έρευνα
προς την κατεύθυνση της επέμβασης στο
γενετικό υλικό για την “κατασκευή νέων
ειδών” είναι ακατανόητη όταν υπάρχουν
πολύ άμεσα προβλήματα στα οποία η
επιστήμη αδρανεί και τα κονδύλια είναι
φειδωλά, όπως είναι η αντιμετώπιση
ασθενειών, η ανάπτυξη και εφαρμογή των
ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κά. Τα τροποποιημένα
έλκουν τη φιλοσοφική καταγωγή τους από
το διαστρεβλωμένο ανθρωποκεντρισμό και
την κυριαρχική λογική του απέναντι στη
φύση –κληρονομιά του διαφωτισμού
επενδυμένου με τις επιταγές της
αποικιοκρατίας και του καπιταλισμού-. Η
εργαλειακή χρήση της επιστήμης, η οποία
απαλλαγμένη από οποιαδήποτε πολιτικά
και ηθικά ζητήματα προβάλλεται ως
αυτοσκοπός και υποτάσσεται στα εκάστοτε
οικονομικά συμφέροντα, επενδύει την
παρουσίασή τους με ένα νομιμοποιητικό
λόγο. Τέλος η επικράτηση του αστικού
περιβάλλοντος και δυστυχώς του «αστικού
homo»,
που είναι ολότελα αποκομμένος από τη
φύση και τις διαδικασίες της
προλειαίνει την αποδοχή τους, καθώς
υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που (πάλι
δυστυχώς) αγνοούν τις διαδικασίες της
φυσικής επιλογής και μετάλλαξης των
σπόρων, της καλλιέργειας και συγκομιδής
των φυτών. Αδυνατούν έτσι να νιώσουν με
άμεσο τρόπο το πόσο άχρηστα είναι αυτά
τα προϊόντα. Τα τροποποιημένα
δεν είναι αποκομμένα από τη συνολική
λογική που διέπει τις σχέσεις επιστήμης
και εξουσίας και ούτε αποτελούν κάτι
καινοφανές,(αρκεί κανείς να αναλογιστεί
την πυρηνική ενέργεια, τη βιομηχανία των
όπλων, τα συστήματα παρακολούθησης και
ελέγχου), συνιστούν όμως μια ποιοτική
αναβάθμιση στην επικινδυνότητα που
φέρουν ως προς τη συνέχιση της ζωής στον
πλανήτη, ως προ τη συγκέντρωση του
ελέγχου στα χέρια των ειδικών και τον
αποκλεισμό των κοινωνιών από ζωτικές
διεργασίες Η επέμβαση στις
ιδιότητες των φυτικών ποικιλιών αλλά
και των ζώων είναι χαρακτηριστικό της
εξημέρωσης και της συμβίωσης αυτών με
τον άνθρωπο. Ωστόσο η επέμβαση αυτή
προέκυπτε μέσα από μια πολύ αργή
διαδικασία που βασιζόταν στην
παρατήρηση και την ενεργή συμμετοχή των
καλλιεργητών και τη διαδραστική τους
σχέση με το περιβάλλον. Τα αποτελέσματα
αποκρυσταλλώνονται στη δημιουργία των
ντόπιων ποικιλιών –οι οποίες είναι
συνήθως αυτές που ανταποκρίνονται
καλύτερα τόσο στις ανάγκες των
καλλιεργητών όσο και στις
περιβαλλοντικές συνθήκες. Ο έλεγχος και
η επιλογή παραμένουν δε στα χέρια τους. Η
πρακτική αυτή συνδέεται με μη εντατικές
καλλιέργειες, με πολυκαλλιέργεια και
τακτή αγρανάπαυση καθώς και παραγωγή
προσανατολισμένη στην αυτάρκεια και την
τοπική αγορά. Η έλευση του
καπιταλισμού κυρίως στο βιομηχανικό του
στάδιο, η αποικιοκρατία και η
χειραγωγική σχέση του κράτους προς τους
αγρότες μέσα από ντιρεκτίβες αγροτικής
πολιτικής έχουν παρέμβει, έχουν
αλλοιώσει και ακυρώσει τέτοιες
πρακτικές ξεκινώντας από τον «πρώτο»
και φτάνοντας στον «τρίτο» κόσμο.
Επιπλέον ο αστικός τρόπος ζωής αύξησε
υπερβολικά τον αριθμό των ανθρώπων που
δεν παράγουν ούτε στο ελάχιστο την τροφή
τους και ανέδειξε έναν τομέα εξαιρετικά
κερδοφόρο, αυτόν της βιομηχανίας
τροφίμων. Είναι εξάλλου
αυταπόδεικτο και δε χρήζει ιδιαίτερης
επιχειρηματολογίας ότι ο έλεγχος της
τροφής μαζί με αυτόν του νερού είναι
ζωτικός, όσο περισσότερο περνά στα χέρια
των λίγων με όρους μονοπωλίου και
κέρδους, τόσο λιγότερο ασφαλείς και
αυτεξούσιοι αισθανόμαστε. Στον τρίτο κόσμο
η οικονομία της επιβίωσης ήταν μέχρι
πολύ πρόσφατα η συνήθης πρακτική και η
πιο εχθρική για τον καπιταλισμό. Όσο οι
άνθρωποι είχαν ένα κομμάτι γης,
παρήγαγαν τουλάχιστον όσα χρειάζονταν
και ζούσαν συσπειρωμένοι σε τοπικές
αγροτικές κοινότητες δε συναινούσαν
στην μεταφορά τους στις πόλεις ως φτηνά
χέρια εργασίας. Χρειάστηκε άμεση
καταστολή και αθρόες εισαγωγές
φτηνότερων προϊόντων από τα ντόπια (καλαμπόκι
για την περίπτωση της Λατινικής
Αμερικής, ρυζιού και σιτηρών για την
περίπτωση της Ασίας) ώστε να υποχρεωθούν
οι αγρότες να εγκαταλείψουν τη γη τους.
Κάπως έτσι προέκυψαν οι μεγάλες
ιδιοκτησίες, οι φυτείες με
μονοκαλλιέργειες στην αποικιοκρατία
και στην ανεξαρτητοποίηση των χωρών
αυτών, καθώς και στα πρώτα χρόνια της
νεωτερικότητας (19ος
αιώνας). Οι μονοκαλλιέργειες
επιβλήθηκαν όχι για να αυξήσουν την
παραγωγή (γεγονός που έτσι και αλλιώς
αμφισβητείται) αλλά για ν’αυξήσουν τον
κοινωνικό έλεγχο με τη συγκέντρωση της
παραγωγής, των εργατικών χεριών και τη
διάρρηξη των κοινοτικών θεσμών. Το επόμενο βήμα
ήταν η επονομαζόμενη «πράσινη
επανάσταση» με την επιβολή της χρήσης
των υβριδίων, μέσα από ανταλλάγματα και
εκβιασμούς και με πρόσχημα την αύξηση
και εξασφάλιση της παραγωγής για την
αντιμετώπιση της πείνας. Στο σημείο αυτό
μπορούμε να εντοπίσουμε τους πιο
κοντινούς προγόνους των τροποποιημένων
καθώς και την άμεση επέμβαση της
επιστήμης που έρχεται ως αρωγός του
κεφαλαίου και διεκδικεί αποκλειστικά
για τον εαυτό της, για τους ειδήμονες,
τους ειδικούς τη σποροπαραγωγή,
υποτιμώντας τις παραδοσιακές πρακτικές
και ποικιλίες. Η χρήση των υβριδίων, που
είναι συχνότατα στείροι σπόροι και που
οι τυχόν απόγονοί τους δεν έχουν ποτέ
τις ιδιότητες των βελτιωμένων γόνων
έδωσαν την ευκαιρία στις εταιρείες να
αποκτήσουν μερικό έλεγχο της παραγωγής
και των αγροτών ενώ η χρήση των
λιπασμάτων και λοιπών αγροφαρμάκων που
συνδέονται με τα υβρίδια ενέτεινε αυτή
τη διαδικασία. Οι σπόροι πέρασαν
μονοπωλιακά στην κυριότητα των
εταιρειών και οι αγρότες έχασαν την
αυτονομία και το λόγο πάνω στις
καλλιέργειες και τα προϊόντα τους. Οι
ίδιοι οι ιθύνοντες της εισαγωγής τους
στην αλυσίδα παραγωγής μετά από χρόνια «αναγκάστηκαν»
να παραδεχτούν ότι δεν είχαν τα
αναμενόμενα αποτελέσματα στην
αντιμετώπιση της πείνας: η παραγωγή
αυξήθηκε αλλά όχι θεαματικά και
μακροπρόθεσμα η εξάντληση του χώματος
και το αυξημένο ποσοστό ελαττωματικών
σπόρων (για τους οποίους δεν δίνονται
καν αποζημιώσεις από τις εταιρείες)
οδήγησαν στην πτώση της παραγωγής. Έτσι
λοιπόν η πείνα δε νικήθηκε. Αυτό που
αποκρύπτουν όμως οι ίδιοι κύκλοι είναι
ότι στην πραγματικότητα η «πράσινη
επανάσταση» πέτυχε εν μέρη τους σκοπούς
της: παγκοσμιοποίησε τη χρήση χημικών
σκευασμάτων στη γεωργία εξασφαλίζοντας
τα κέρδη των εταιρειών, ενέτεινε την
εντατική μονοκαλλιέργεια και τα
μονοπώλια, περιέστειλε την αυτεξουσία
των γεωργών, κατάφερε πλήγμα στην
αυτοθέσμιση των αγροτικών κοινοτήτων,
των οποίων η πολιτική αυτονομία και
επιβίωση εξαρτάται άμεσα από την υλική
αυτάρκεια. Η εισαγωγή των
υβριδίων ήταν ένα μέτρο, πολύ δραστικό,
για την υποταγή των αγροτών που
συνέχιζαν να παραμένουν εκτός
παγκόσμιας αγοράς, για την επέκταση του
ελέγχου των εταιρειών στην παραγωγή
τροφής και στη διαχείριση της ζωής στον
πλανήτη. Συνάμα ενώ όλα
αυτά συνέβαιναν στον απομακρυσμένο για
τους πολίτες Ευρώπης και Αμερικής κόσμο
με βίαιο τρόπο και σε συγκλονιστικά
μεγέθη, στη Δύση με το σχεδιασμό των
προγραμμάτων αγροτικής πολιτικής, το
σύστημα των επιδοτήσεων, τον
κορπορατιβισμό των συνεταιρισμών και
νομοθετικές ρυθμίσεις που ευνόησαν τη
συγκέντρωση της γης και τη βαθμιαία
συρρίκνωση του αγροτικού πληθυσμού, η
τροφή κατέληξε να γίνει «προϊόντα
διατροφής» που διανύουν ολοένα και
περισσότερα χιλιόμετρα για να φτάσουν
από τον τόπο παραγωγής στον τόπο
κατανάλωσης ενισχύοντας έτσι τη θέση
των μεσαζόντων και όσων
εμπορευματοποιούν την τροφή και όχι
αυτών που την παράγουν. Τα υβρίδια είχαν
ανοίξει το δρόμο ωστόσο δεν
εξασφαλίζουν την πλήρη εξάρτηση των
παραγωγών στις εταιρείες, ούτε
προσφέρουν σε αυτές τον απόλυτο έλεγχο
στο σχεδιασμό και τη διακίνηση της
τροφής. Κάτι τέτοιο μπορούν να κάνουν οι
γενετικά τροποποιημένοι σπόροι,
ιδιαίτερα δε αυτοί που επιπλέον είναι
και στείροι. Οι εταιρείες με αυτό τον
τρόπο γίνονται αποκλειστικοί κάτοχοι
και ρυθμιστές της παγκόσμιας παραγωγής
της τροφής και έτσι της ίδιας της ζωής. Οι
γεωργοί υποχρεούνται σε αγορά των
σπόρων κάθε χρόνο, δεν φυλάσσουν, ούτε
ανταλλάσσουν. Το γεγονός ότι τα προϊόντα
που προκύπτουν δεν είναι ασφαλή για τον
καταναλωτή δεν επηρεάζει στο ελάχιστο
τις εταιρείες που μπροστά στο κέρδος
τους δεν υπολογίζουν τις όποιες ζημιές
στην υγεία και στα οικοσυστήματα. Είναι
φανερό ότι τα τροποποιημένα προϊόντα
διακυβεύουν για πρώτη φορά με τόσο
έντονο τρόπο την επιβίωση του πλανήτη
καθώς οι συνέπειες από την εξάπλωσή τους,
από την αλληλόδραση των οργανισμών
είναι απλώς άγνωστες. Την αποκλειστική
επικράτηση των τροποποιημένων σπόρων
και την επίτευξη του στόχου που είναι ο
απόλυτος έλεγχος της τροφής και των «ανυπότακτων»
αυτού του κόσμου υποβοηθούν οι νόμοι
για τα πνευματικά δικαιώματα που
σχετίζονται με το εμπόριο (Trade Related Intellectual Property Rights-
TRIPs).
Όπως αναλυτικά εξηγούμε στο κείμενο που
αφορά σε αυτή τη συμφωνία, οι νόμοι αυτοί
επιβάλλονται υποχρεωτικά από τον
Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) στις
χώρες–μέλη με εκβιασμούς και απειλές
για κυρώσεις αναγνωρίζουν
δικαιώματα ιδιοκτησίας πάνω στους
σπόρους και στα προϊόντα υπέρ των
εταιρειών και μετατρέπουν έτσι τους
παραγωγούς σε δουλοπάροικους στη γη
τους, αφού η σοδειά αποτελεί ιδιοκτησία
της εταιρείας. Οι νόμοι για τις
πατέντες που αφορούν στη ζωή, στα φυτά,
τα ζώα και τους ανθρώπους, είναι η
μολυσματική προβολή της ιδιοκτησίας
πάνω στη βιοποικιλότητα η μετατροπή της
φύσης σε οικονομικό αγαθό. Εξασφαλίζουν τα προϊόντα
που έχουν προέλθει από τη ληστρική
πρακτική της βιοπειρατείας σε εδάφη
των απανταχού ιθαγενών και προσφέρουν
ένα ακόμη όπλο στους επίδοξους
διαχειριστές του πλανήτη, όπως ΠΟΕ και
ΔΝΤ να εκβιάζουν κυβερνήσεις (ακόμα και
στη σπάνια περίπτωση που αυτές δεν έχουν
τις ίδιες επιδιώξεις με αυτούς υπό την
πίεση των κοινωνιών τους) και να
επιβάλλουν τους όρους της παγκόσμιας
αγοράς και τον καπιταλισμό σαν μοναδικό
οικονομικό και πολιτισμικό
σύστημα. Σήμερα όλοι αυτοί
οι εκβιασμοί με άμεσους και έμμεσους
τρόπους έχουν δυστυχώς οδηγήσει στην
ύπαρξη τουλάχιστον 58 εκατ. εκταρίων
καλλιεργειών, του 1/5 της παγκόσμιας
παραγωγής σε σημαντικές σοδειές όπως
σόγια, καλαμπόκι και βαμβάκι και 6 εκατ.αγροτών
που σχετίζονται με τους τροποποιημένους
σπόρους. Η κυβέρνηση των Ενωμένων
Πολιτειών είναι ο πιο φανατικός
υποστηρικτής των τροποποιημένων αφού τα
πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα της
πλανητικής αυτοκρατορίας της οποίας
θέλει να ηγηθεί ικανοποιούνται με τη
χρήση τους, εξάλλου οι εν λόγω εταιρείες
αποτελούν κεφάλαιο ορμώμενο εξ΄ΕΠΑ. Τα
τροποποιημένα προϊόντα βασίζονται στη
βιοτεχνολογία στην οποία (ακόμη
περισσότερα από ότι στα πυρηνικά) δεν
έχουν πρόσβαση παρά ελάχιστες χώρες.
Έτσι η χρήση της και οι εφαρμογές της
αποτελούν ένα ακόμη όπλο κυριαρχίας της
εξουσίας και του κεφαλαίου. Οι αγοραστές
των προϊόντων της βιοτεχνολογίας
σύντομα βρίσκουν τους εαυτούς τους να
εξαρτώνται ολοκληρωτικά από αυτά και
χωρίς πιθανότητα να διαφύγουν του
ελέγχου. Τα εδάφη του πλανήτη τον οποίο
έτσι και αλλιώς οι εξουσιαστές
αντιμετωπίζουν ως μια τεράστια αγορά,
είναι από τη μια υποψήφιοι παραγωγοί και
καταναλωτές των προϊόντων πάνω στους
οποίους πια οι εταιρείες θα έχουν χωρίς
υπερβολή δικαίωμα ζωής και θανάτου και
από την άλλη είναι δεξαμενές άντλησης
των πρώτων υλών της τρίτης φάσης της
ανάπτυξης της βιομηχανίας: μετά από τις
μανιφακτούρες και τη μεταλλουργία, στην
υψηλή τεχνολογία και τώρα πια στη
βιοτεχνολογία. Μεταξύ Ευρώπης
και Αμερικής τα τροποποιημένα αποτελούν
ένα ακόμη πεδίο αντιπαράθεσης. Η
υστέρηση των εταιρειών της Ευρώπης στον
τομέα της βιοτεχνολογίας καθιστά
ασύμφορη τη διάθεσή τους στο εσωτερικό
των χωρών της Ένωσης και αποτελεί το πιο
σημαντικό φρένο ως τώρα για την
ανεμπόδιστη καλλιέργεια και κυκλοφορία
τους. Επιπλέον οι πολιτικοί
διαχειριστές σε εθνικό και διακρατικό
επίπεδο προωθούν ένα κάπως διαφορετικό
μοντέλο ανάπτυξης οργάνωσης της
παραγωγής και της κοινωνίας,
δεσμευόμενοι από τη μία από την
αντίσταση που συναντούν στο εσωτερικό
τους και από την άλλη όντας εκφραστές
της ευρωπαϊκής πολιτικής παράδοσης και
ιστορικότητας. Οι ευρωπαίοι πολιτικοί
λειτουργοί δεν είναι διατεθειμένοι να
δεχτούν απλώς ένα εποπτευτικό ρόλο στη
δράση εταιρειών και άρα την ουσιαστική
υποδιαίστερη θέση τους ως προς τους
οικονομικούς παράγοντες. Αντίθετα από
ότι στις ΕΠΑ, όπου από την αρχή το κράτος
συγκροτήθηκε για τη διασφάλιση
οικονομικών συμφερόντων, η ιστορία της
συγκρότησης των πολιτικών εξουσιών στις
χώρες της Ευρώπης έχει δείξει ότι αυτές
είχαν καθοριστικό ρόλο στο σχεδιασμό
της οικονομικής πολιτικής. Έτσι αν δεν
δοθούν τα εχέγγυα για την ουσιαστική
συμμετοχή των πολιτικών λόμπυ στην
οικονομική στροφή προς τη βιοτεχνολογία,
οι εξ’ Ευρώπης εξουσιαστές δεν είναι
ευνοϊκά διακείμενοι προς την προώθηση
των τροποποιημένων. Τέλος αξίζει να
προσθέσουμε ότι δημιουργώντας ένα
προφίλ άρνησης και σκεπτικισμού
απέναντι στα τροποποιημένα οι πολιτικές
αρχές της Ευρώπης εκπληρώνουν πολλούς
στόχους και σχεδιασμούς: καθησυχάζουν
τους πολίτες οι οποίοι είναι σε
συντριπτική πλειοψηφία ενήμεροι και
ενάντια στα προϊόντα αυτά ενώ σιγά-σιγά
μας συνηθίζουν στην ιδέα ότι θα πρέπει
να δεχτούμε τα τροποποιημένα «λόγω
ανωτέρας –αμερικάνικης- βίας (με άλλα
λόγια βολεύει να υπάρχουν οι «κακοί
αμερικάνοι» και σε αυτή την περίπτωση).
Με αυτό τον τρόπο το ζήτημα
αποπολιτικοποιείται και μεταφέρεται
στη σφαίρα του «εφικτού» και του
οικονομικού ενώ ταυτόχρονα
χρησιμοποιούν μια ενδεχόμενη άρση της
απαγόρευσης κυκλοφορίας τους ως
διαπραγματευτικό χαρτί στους
αλλεπάλληλους και αμοιβαίους
εκβιασμούς με τις ΕΠΑ, καθώς δεν πρέπει
να φεύγει από το μυαλό μας ότι πρόκειται
για δύο πόλους που είναι σύμμαχοι μέχρι
να οδηγηθούν στη σύγκρουση. Έτσι και σε
αυτή την περίπτωση οι ευρωπαίοι
πολιτικοί διαχειριστές κερδίζουν χρόνο
και ζητούν ανταλλάγματα για να
προετοιμαστούν να αντιμετωπίσουν και να
συναγωνιστούν καλύτερα την πιθανή
αυριανή κυκλοφορία των τροποποιημένων
εξ’ ΕΠΑ1 .
Οφείλουμε ωστόσο
να επισημάνουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση
δείχνει να προσανατολίζεται στην
προώθηση και επικράτηση της γεωργίας
χωρίς χημικά, η οποία έχει επικρατήσει
να ονομάζεται βιολογική και είναι ένας
κερδοφόρος, εμπορευματοποιημένος και
χειραγωγίσιμος τομέας της αγροτικής
παραγωγής στις μέρες μας στην Ευρωπαϊκή
Ένωση. Η επιβολή αυτή της ολοκληρωμένης
βιολογικής καλλιέργειας είναι η λύση
που προβάλλουν ως εναλλακτική στη
διαφαινόμενη κρίση παραγωγής και
διάθεσης των προϊόντων της συμβατικής
γεωργίας. Δεν πρόκειται για αλλαγή στις
δομές και τους μηχανισμούς ελέγχου της
παραγωγής και εμπορευματοποίησης, ο
αγροτικός πληθυσμός θα συνεχίσει να
συρρικνώνεται και να εξαρτάται από
πιστοποιήσεις, επιδοτήσεις, ντιρεκτίβες
μιας «πράσινης» ΚΑΠ, η παραγωγή να
συγκεντρώνεται σε μεγάλες μονάδες (agrobusiness), οι μεσάζοντες θα
συνεχίζουν να παίζουν τον κορυφαίο ρόλο
στην αγορά τροφίμων, ο προσανατολισμός
συνεχίζει να είναι η μεγάλη κλίμακα, οι
εξαγωγές, οι εντατικές καλλιέργειες. Η
επιλογή αυτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε
καμία περίπτωση δεν είναι αποκλειστική
καθώς τίποτα δεν αποκλείει στο μέλλον να
στραφεί και αυτή στη βιοτεχνολογία αν
θεωρήσει ότι μπορεί να ανταγωνιστεί τις
ΕΠΑ ή το κρίνει πιο κερδοφόρο για το
κεφάλαιο που εξορμά από τα εδάφη υπό την
κυριαρχία της. Το τελευταίο
επεισόδιο στη διαμάχη για τα
τροποποιημένα μεταξύ Ευρώπης και ΕΠΑ
ήταν η αύξηση της φορολογίας στις
εισαγωγές χάλυβα που επέβαλλαν οι
δεύτερες, διαμηνύοντας ότι δεν θα
συνεχίζουν να δέχονται το χάλυβα εξ’
Ευρώπης όσο δεν μπορούν να εξάγουν τα
τροποποιημένα. Οι συνεχιζόμενες πιέσεις
προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης
απέδωσαν μόλις πρόσφατα ένα ακόμη
ελαφρό πηδηματάκι προς την αποδοχή τους
και εξίσωσή τους με τα μη τροποποιημένα2 , παρόλες τις επίσημες θέσεις
για το αντίθετο. Συνοψίζοντας
σημειώνουμε ότι τα ΓΤ τρόφιμα και
οργανισμοί συνιστούν μια ποιοτική
αναβάθμιση στην απειλή που κυοφορούν
για την επιβίωση του πλανήτη και για την
υγεία μας. Ένα οποιοδήποτε «γενετικό
ατύχημα» σε συνθήκες εργαστηρίου ή
ακόμη χειρότερα στην επιπόλαιη διασπορά
τους στο περιβάλλον είναι πραγματικά
ένας δρόμος χωρίς επιστροφή αφού ακόμη
και τα χημικά ή και τα πυρηνικά
ατυχήματα έχουν θεωρητικά χρονικό
ορίζοντα επαναφοράς ενώ οι αλλαγές που
προκαλούνται μέσα από γενετικές
παρεμβάσεις είναι μονόδρομες και χωρίς
επιστροφή. Με την εξάπλωσή
τους τα ΓΤ ολοκληρώνουν το σκηνικό
ελέγχου των καλλιεργητών και είναι το
πιο αποτελεσματικό όπλο για την
κυριαρχία του καπιταλισμού έως το πιο
απόμακρο έδαφος του πλανήτη, «οι
απείθαρχοι θα εξουδετερωθούν γενετικά»
καθώς οι ΓΤ σπόροι μίας μόνο βλάστησης (terminator technology)
υποδουλώνουν τους καλλιεργητές στην
εταιρεία-ιδιοκτήτη των σπόρων. Το νέο σκηνικό
λοιπόν: τροποποιημένα επισφαλή για την
υγεία και το περιβάλλον μαζί με αυτούσια
τμήματα της ίδιας της ζωής,
μικροοργανισμούς, τμήματα φυτών, ζώων,
αλυσίδων ανθρωπίνων κυττάρων που
βρίσκονται υπό καθεστώς ιδιοκτησίας
βιομηχανικών κολοσσών, συνεχιζόμενη
λεηλασία των φυσικών πόρων του πλανήτη
για τα συμφέροντα των λίγων, το μικρόβιο
της ιδιοκτησίας να μολύνει κάθε
δραστηριότητα της ανθρώπινης ζωής, την
ίδια τη ζωή. Όλα αυτά στο όνομα και την
επιδίωξη του κέρδους και της εξουσίας
πάνω σε ανθρώπους, όλα αυτά είναι
εκφάνσεις ενός οικονομικού και
πολιτισμικού συστήματος που είναι ο
καπιταλισμός. Ένα
σύστημα διαχείρισης όντων και σχέσεων
που μετατρέπει τα πάντα σε εμπόρευμα
στην προσπάθεια του να παράγει κέρδος
για να εξασφαλίσει την επιβίωσή του,
ύπαρξη που απειλείται όπου εμφανίζονται
σχέσεις και διαδικασίες που ακυρώνουν
το κέρδος.. Η αλυσίδα είναι ατέλειωτη: οι
πρώτες ύλες από έδαφος και υπέδαφος
έχουν τιμή, η εργασία επίσης, στη
συνέχεια όλες οι υπηρεσίες της υγείας,
της εκπαίδευσης, το δικαίωμα στα φάρμακα,
στην ένδυση, στην κατοικία, στην τροφή
και το νερό επίσης έχουν κυμαινόμενη
τιμή και εξαρτώνται δαιδαλωδώς μέσα από
ακατανόητους για τους πολλούς
οικονομικούς δείκτες. Στο πρόσφατο
επεισόδιο τιμή έχουν πια όλοι οι
ζωντανοί οργανισμοί ή και τμήματά τους,
έτσι απροκάλυπτα. Άραγε το επόμενο βήμα
θα είναι η αποτίμηση του αέρα; Η αντίθεσή μας στα τροποποιημένα
μόνο σε ένα μέρος οφείλεται και σίγουρα
δεν εξαντλείται στην επικινδυνότητά
τους για την υγεία μας. Είναι μέρος της
συνολικότερης άρνησης παράδοσης της
ζωής των ανθρώπων στα χέρια των λίγων με
όρους μονοπωλίου. Αφορά στην απόρριψη
του κέρδους ως κινητήριας δύναμης της
ανθρώπινης δράσης και της εξουσίας ως
βασικής αρχής της ανθρώπινης
συναναστροφής. Η παραγωγή και η διάθεση
των μεταλλαγμένων είναι κάτι πολύ-πολύ
μεγάλο, που σε μέγεθος μας ξεπερνά όπως
μια σειρά από ζητήματα πλανητικής
κυριαρχίας. Όμως ακόμη και σε τέτοιες
περιπτώσεις έχουμε να πούμε και να
κάνουμε πράγματα, ξέροντας ότι την ίδια
στιγμή πολλοί άλλοι (χωρίς να μπούμε σε
δίλημμα για τον προσδιορισμό του
αριθμού) πράττουν το ίδιο. Δεν είναι εύκολο
να περιγράψει κανείς το κίνημα που
υπάρχει ενάντια σε όλες αυτές τις
κυκλωτικές κινήσεις των υπερεθνικών
εταιρειών. Ούτε και θα βρει σύμφωνες τις
συνιστώσες του εκτός από ένα-δύο βασικά
σημεία. Το σίγουρο όμως είναι ότι
υπάρχουν αμέτρητοι συνασπισμοί
ανθρώπων που σε ολόκληρο τον πλανήτη
αγωνίζονται έμπρακτα ενάντια στην
επικράτηση των τροποποιημένων, της
βιοπειρατείας και της πατέντας. Οι ιθαγενικές
οργανώσεις, οι κοινότητες και οι
άνθρωποι που ζουν σε αυτές πρωτοστατούν.
Λόγω νοοτροπίας και καθημερινότητας οι
περισσότεροι δε χρειάζονται πολλές
αποδείξεις και επιχειρήματα για να
νιώσουν την απειλή για την επιβίωσή τους.
Χωρίς υπερβολή σε αυτό το επεισόδιο
ληστείας και υποδούλωσης, για τις χώρες
της Λατινικής Αμερικής πιο συγκεκριμένα,
είναι οι ίδιες δομές και οι ίδιες αξίες
που στέκονται αντιμέτωπες και
αποτρέπουν την ολοκληρωτική επικράτηση
της κυριαρχίας όπως και πριν από 500 και
πλέον χρόνια. Στην Ασία από την άλλη
πλευρά γίνεται αγώνας ανάκτησης του
γενετικού πλούτου που συρρικνώθηκε κατά
την «πράσινη επανάσταση». Μέσα από φόρα,
εκδόσεις, δημιουργία αγροκτημάτων και
συνεταιρισμών, καταστροφές γενετικά
τροποποιημένων καλλιεργειών και
επιθέσεις σε γραφεία πατέντας και
βιοτεχνολογικών εταιρειών, εκφράζεται
ένα κίνημα ιθαγενών που ήταν διακριτά
συμμέτοχο στο Σηάτλ. Τόσο στις ΕΠΑ,
Καναδά αλλά ιδιαίτερα σε ευρωπαϊκές
χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Ολλανδία
εκτός από οικολογικές οργανώσεις και
συλλόγους περιβαλλοντιστών έχει
εμφανιστεί μια συνεχής και συντονισμένη
δράση μέσα στο χώρο των καταλήψεων, των
αναρχικών και των αντεξουσιαστών που
ασχολείται με την αντιπληροφόρηση γι’
αυτά τα ζητήματα και παρεμβαίνει
δυναμικά καταστρέφοντας επανειλημμένα
τις «δοκιμαστικές καλλιέργειες πεδίου»
(field trials)
και τις φυτείες. Αξίζει επίσης να
αναφερθούμε στις προσπάθειες που
γίνονται για να δώσουν μικρής κλίμακας
αλλά έμπρακτες λύσεις. Δίκτυα
ανταλλαγής προϊόντων (trueque)
και υπηρεσιών ανάμεσα σε καλλιεργητές και “καταναλωτές”,
ανάμεσα σε αυτόνομες αγροτικές
κοινότητες, κατειλημμένα χωριά. Όλοι
αυτοί στηρίζουν αδιαμεσολάβητες
προσπάθειες μακριά από κάθε φτηνή
ιδεολογικοποίηση μοδάτου υγιεινισμού
και άσκησης ελιτίστικου προνομίου
κατανάλωσης πιστοποιημένων ακριβότερων
«πράσινων» προϊόντων. Πρόκειται για
κινήσεις που στοχεύουν στην οικοδόμηση
σχέσεων συν-τροφικότητας ανάμεσα σε
ομάδες ανθρώπων από την ύπαιθρο και τις
πόλεις ώστε οι πιστοποιήσεις να μην
είναι απαραίτητες, ώστε να προωθούνται
τα οικολογικά προϊόντα που χρωστούν το
όνομα τους όχι απλώς στην απουσία
χημικών αλλά κυρίως στο γεγονός ότι
παράγονται σε μικρά αγροκτήματα,
συνήθως με περισσότερες από μία
καλλιέργειες, είναι προσανατολισμένα
στην τοπική αγορά. Ανάλογες
προσπάθειες γίνονται για τη διάσωση,
αναβίωση και διάδοση των ντόπιων
ποικιλιών απέναντι στους μονοπωλιακούς
σπόρους αυτοκτονίας. μέσα από Δίκτυα
Συλλογής, Διατήρησης, Αναπαραγωγής και
Ανταλλαγής Ντόπιων Σπόρων. Η φύλαξη
σπόρων και η διάθεση τους σε παραγωγούς (ακόμη
και μόνο σε αυτο-παραγωγούς) αποτελεί
ευθέως επιθετική (και επιτακτική) πράξη
σε ένα καιρό όπου τα μονοπώλια των
σπόρων συνεχώς ενδυναμώνονται και
αρκετές από τις μεγάλες ενεργειακές
εταιρείες (σκοτεινό παράδειγμα η Shell) διαθέτουν ήδη
τεράστιες τράπεζες σπόρων, διαβλέποντας
τη στροφή της κερδοσκοπίας των πρώτων
υλών προς τη διατροφή. Το σημαντικό λοιπόν πλάι σε
στην προσπάθειά μας για αντιπληροφόρηση
γύρω από αυτά τα ζητήματα παγκόσμιας
εμβέλειας και κλίμακας είναι να
μεταφέρουμε μήνυμα στην καθημερινότητά
μας, στη μητρόπολη, τις πόλεις και την
επαρχία ότι υπάρχουν άμεσα πράγματα που
μπορούν να γίνουν και να λειτουργήσουν
προσθετικά στη δυναμική και
αδιαπραγμάτευτη απόρριψη των «μεταλλαγμένων»
τροφών, καλλιεργειών, σπόρων, των
δικαιωμάτων ιδιοκτησίας στη φύση και τη
ζωή μας, στην αδιάκοπη υπόσκαψη των
θεσμών διαμεσολάβησης, εξουσίας και
δουλείας που μας περιβάλλουν, στην
επίθεση ενάντια σε όσα προσπαθούν να
ανακόψουν τα ελευθεριακά και
απελευθερωτικά μας εγχειρήματα. |
|