Μετάφραση από το αγγλικό κείμενο που βρίσκεται στη διεύθυνση

Σχετικά με την «Πλατφόρμα»,
Nestor Makhno (1928)

Σε απάντηση του «Ένα σχέδιο αναρχικής οργάνωσης»

Αγαπητέ σύντροφε Μαλατέστα,

Διάβασα την απάντησή σου στο σχέδιο για μια «Οργανωτική Πλατφόρμα της Γενικής Ένωσης Αναρχικών», ένα σχέδιο που εκδόθηκε από μια ομάδα Ρώσων αναρχικών του εξωτερικού.

Η εντύπωσή μου είναι ότι είτε  παρανόησες το σχέδιο για την «Πλατφόρμα» είτε η άρνησή σου να αναγνωρίσεις την συλλογική ευθύνη στην επαναστατική δράση και την καθοδηγητική λειτουργία που οι αναρχικές δυνάμεις πρέπει να αναλάβουν, προέρχεται από μια βαθιά πίστη σχετικά με τον αναρχισμό η οποία σε οδηγεί να παραβλέπεις την αρχή της υπευθυνότητας.

Αλλά, είναι μια θεμελιώδης αρχή, η οποία οδηγεί τον καθένα μας στον δρόμο που αντιλαμβανόμαστε την αναρχική ιδέα, στην αποφασιστικότητά μας ότι θα διεισδύσει στις μάζες, στο θυσιαστικό τους πνεύμα. Χάρη σε αυτήν ένας άνθρωπος μπορεί να διαλέξει τον επαναστατικό δρόμο και να αγνοήσει τους άλλος. Χωρίς αυτή κανένας επαναστάτης δεν μπορεί να έχει την απαραίτητη δύναμη ή θέληση ή νοημοσύνη να υποφέρει το θέαμα της κοινωνικής δυστυχίας και ακόμη λιγότερο να παλέψει ενάντιά της. Εξαιτίας της έμπνευσης της συλλογικής ευθύνης οι επαναστάτες όλων των εποχών και σχολών έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους· πάνω σε αυτή βασίζουν την ελπίδα τους ότι οι μερικές εξεγέρσεις – εξεγέρσεις που ανοίγουν τον δρόμο για τους καταπιεσμένους – δεν είναι μάταιες, ότι οι εκμεταλλευόμενοι θα κατανοήσουν τις λαχτάρες τους, θα εξάγουν από αυτές τις κατάλληλες για τη στιγμή εφαρμογές και θα τις χρησιμοποιήσουν για να βρουν νέους δρόμους προς την απελευθέρωσή τους. Εσύ ο ίδιος, αγαπητέ Μαλατέστα, αναγνωρίζεις την ατομική ευθύνη των αναρχικών επαναστατών. Και ακόμη περισσότερο, έχεις προσφέρει τον εαυτό σου κατά τη διάρκεια της ζωής σου σαν αγωνιστής. Τουλάχιστον έτσι έχω αντιληφθεί τα γραπτά σου για τον αναρχισμό. Αλλά αρνείσαι την αναγκαιότητα και χρησιμότητα της συλλογικής ευθύνης όταν αντιμετωπίζεις τις προκαταλήψεις και δράσεις του αναρχικού κινήματος σαν όλου. Η συλλογική ευθύνη σε τρομάζει· έτσι την αρνείσαι.

Για μένα, που έχω αποκτήσει τη συνήθεια να αντικρίζω κατάματα τις αλήθειες του κινήματός μας, η άρνησή σου της συλλογικής ευθύνης μου φαίνεται όχι μόνο χωρίς βάση αλλά και επικίνδυνη για την κοινωνική επανάσταση, στην οποία καλά θα έκανες να λάβεις υπόψη σου τις εμπειρίες όταν έρχεται να πολεμήσεις μια οριστική μάχη ενάντια σε όλους μας τους εχθρούς. Τώρα η εμπειρία μου από τις επαναστατικές μάχες του παρελθόντος με οδηγεί να πιστεύω ότι δεν μετράει πια θα είναι η σειρά των επαναστατικών γεγονότων, κάποιος πρέπει να δώσει σοβαρές οδηγίες, ιδεολογικές και τακτικές ταυτόχρονα. Αυτό σημαίνει ότι μόνο ένα συλλογικό πνεύμα, υγιές και προσηλωμένο στον αναρχισμό, μπορεί να εκφράσει τις ανάγκες της στιγμής, μέσω μιας συλλογικά υπεύθυνης θέλησης. Κανείς από μας δεν έχει το δικαίωμα να υπεκφεύγει της υπευθυνότητας. Αντιθέτως, αν έχει παραβλεφθεί  μέχρι στιγμής από τις τάξεις των αναρχικών, είναι ανάγκη τώρα να γίνει, για μας, τους κομμουνιστές αναρχικούς, ένα άρθρο του θεωρητικού και πρακτικού προγράμματος μας. Μόνο το συλλογικό πνεύμα των αγωνιστών του και η συλλογική τους ευθύνη θα επιτρέψει στον σύγχρονο αναρχισμό να εξαλείψει από τους κύκλους του την ιδέα, ιστορικά λανθασμένη, ότι ο αναρχισμός δεν μπορεί να είναι ένας οδηγός – είτε ιδεολογικά είτε στην πράξη – για τις μάζες των εργαζομένων σε μια επαναστατική περίοδο και συνεπώς δεν μπορεί να έχει συνολική ευθύνη.

Δεν θα επιμείνω, σε αυτό το γράμμα, στα άλλα σημεία του άρθρου σου ενάντια στο σχέδιο της «Πλατφόρμας», όπως το κομμάτι όπου βλέπεις «μια εκκλησία και μια εξουσία χωρίς αστυνομία». Θα εκφράσω μόνο την έκπληξή μου βλέποντάς σε να χρησιμοποιείς τέτοια επιχειρήματα στην πορεία της κριτικής σου. Σκέφτηκα αρκετά πάνω σ’ αυτά και δεν μπορώ να δεχτώ την άποψή σου.

Όχι, δεν έχεις δίκιο. Κι επειδή δεν συμφωνώ με τις αναιρέσεις σου, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα που είναι πολύ εύκολα, πιστεύω ότι μπορώ να σου ρωτήσω:

1)      θα πρέπει ο αναρχισμός να αναλάβει κάποια ευθύνη στον αγώνα των εργαζομένων ενάντια στους καταπιεστές τους, τον καπιταλισμό και τον υπηρέτη του, το Κράτος; Αν όχι, μπορείς να πεις γιατί; Αν ναι, πρέπει οι αναρχικοί να δουλέψουν προς το να επιτρέψουν το κίνημά τους να ασκήσει επιρροή στην ίδια βάση με την υπάρχουσα κοινωνική τάξη;

2)      Μπορεί ο αναρχισμός, στην κατάσταση της αποδιοργάνωσης που βρίσκεται σήμερα, να ασκήσει οποιαδήποτε επίδραση, ιδεολογική ή πρακτική, στις κοινωνικές υποθέσεις και τον αγώνα της εργαζόμενης τάξης;

3)      Ποια είναι τα μέσα που ο αναρχισμός θα πρέπει να υιοθετήσεις έξω από την επανάσταση και ποια είναι τα μέσα τα οποία μπορεί να διαθέτει για να αποδείξει και να επιβεβαιώσει τις δημιουργικές του αρχές;

4)      Χρειάζεται ο αναρχισμός τις δικές του μόνιμες οργανώσεις, κοντινά δεσμευμένες μεταξύ τους από ενότητα σκοπών και δράσης για να πετύχει τους σκοπούς του;

5)      Τι εννοούν οι αναρχικοί με το «θεσμούς που θα εγκατασταθούν» με οπτική να εγγυείται την ελεύθερη ανάπτυξη της κοινωνίας;

6)      Μπορεί ο αναρχισμός, στην κομμουνιστική κοινωνία που οραματίζεται, να κάνει χωρίς κοινωνικούς θεσμούς; Αν ναι, με ποιους τρόπους; Αν όχι, ποίος θα τους αναγνωρίσει και θα τους καθιερώσει και με ποια ονόματα θα τους πραγματοποιήσει; Πρέπει οι αναρχικοί να αναλάβουν μια καθοδηγητική λειτουργία, άρα μία υπευθυνότητας, ή πρέπει να περιορίσουν τους εαυτούς τους στο να είναι ανεύθυνοι βοηθοί;

Η απάντησή σου, αγαπητέ Μαλατέστα, θα είναι μεγάλης σημασίας για μένα για δύο λόγους. Θα μου επιτρέψει να καταλάβω καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο βλέπεις τα πράγματα καθώς εξετάζεις το ζήτημα της οργάνωσης των αναρχικών δυνάμεων και του κινήματος γενικότερα. Και – ας είμαστε ειλικρινείς – η άποψή σου γίνεται αμέσως δεκτή χωρίς συζήτηση από τους περισσότερους αναρχικούς και συμπαθώντες, σαν μια άποψη ενός έμπειρου αγωνιστή που έχει παραμείνει σε όλη του τη ζωή σταθερά πιστός στα ελευθεριακά του ιδανικά. Εξαρτάται συνεπώς σε μεγάλο βαθμό από τη θέση-στάση σου το αν μια πλήρη μελέτη των επειγόντων ζητημάτων που θέτει αυτή η εποχή στο κίνημά μας θα αναληφθεί, και συνεπώς εάν η επέκτασή-ανάπτυξη τους θα επιβραδυνθεί ή θα κάνει ένα πήδημα μπροστά. Παραμένοντας στα λιμνασμένα νερά του παρόντος και του παρελθόντος το κίνημά μας δεν έχει να κερδίσει τίποτα. Αντιθέτως, είναι ζωτική ανάγκη βλέποντας τα γεγονότα που προβάλλουν μπροστά μας να κάνουμε κάθε αλλαγή για να πετύχουμε τις λειτουργίες του.

Περιμένω ιδιαίτερα την απάντησή σου.

1928, με επαναστατικούς χαιρετισμούς, Nestor Makhno