ΚΕΙΜΕΝΑ

ΑΡΘΡΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ

Μετά την αποχώρησή μου από το Κόμμα και πριν διαγραφώ (τέλη του 1932) είχα έλθει σε επαφή με τον Μιχάλη Ράπτη, τον κατοπινό "Πάμπλο", το κύριο ηγετικό στέλεχος των φραξιονιστών. Ύστερα από αρκετές συζητήσεις με τους φραξιονιστές, που αρνήθηκαν να προσχωρήσουν στο ΚΚΕ ή στον Πουλιόπουλο κάναμε μια συγκέντρωση και αποφασίσαμε να συγκροτήσουμε ιδιαίτερη ομάδα με τον τίτλο "Λενινιστική Αντιπολίτευση του ΚΚΕ" (ΛΑΚΚΕ). Εκλέχτηκε απ' αυτήν την ιδρυτική συγκέντρωση μια τριμελής επιτροπή από τον Μιχάλη Ράπτη, τον Εργίνο και εμένα και αμέσως αρχίσαμε να εκδίδουμε "τη Σημαία του Κομμουνισμού" εβδομαδιαίο όργανο της ομάδας και τη "Διαρκή Επανάσταση" θεωρητικό περιοδικό. Γενικά η ομάδα ήταν τοποθετημένη στον Τροτσκισμό.

Στις 6 Μαρτίου 1933, ο Χίντεμπουργκ αναθέτει στον Χίτλερ τον σχηματισμό Κυβέρνησης, ο φασισμός γίνεται επίσημο καθεστώς στη Γερμανία, χωρίς την παραμικρή αντίδραση απ' το μέρος της εργατικής τάξης. Όλο το τεράστιο και πανίσχυρο (όπως νομίζαμε) οικοδόμημα των εργατικών οργανώσεων, καταρρέει και γίνεται σκόνη. Την ίδια μέρα είχαν γίνει εκλογές και στην Ελλάδα και το Λαϊκό Κόμμα, δηλαδή η Δεξιά, πλειοψηφεί και ξαναπαίρνει τα ηνία. Στο αμέσως επόμενο φύλλο της "Σημαίας του Κομμουνισμού" δημοσιεύεται ένα άρθρο δικό μου, όπου υποστήριζα πως τα τμήματα της Κομμουνιστικής Διεθνούς από όργανα πάλης έχουν μετατραπεί σε εμπόδιο και εχθρούς του απελευθερωτικού κινήματος των εργαζομένων. Ότι κάθε προσπάθεια για μεταρρύθμισή τους είναι χαμένος κόπος και χρόνος και ότι το πιο άμεσο και το πιο επείγον καθήκον των επαναστατών σ' όλο τον κόσμο, είναι η αποχώρηση από την Κομμουνιστική Διεθνή και εναντίον της συγκρότηση σε νέα επαναστατικά κόμματα. Το άρθρο στη "Σημαία" προκαλεί μια κρίση και οξύτατη συζήτηση στο εσωτερικό της ΛΑΚΚΕ. Επικεφαλής των υπερασπιστών της Κομμουνιστικής Διεθνούς ήταν ο Ράπτης. Η πλειοψηφία των μελών τάχτηκε εναντίον των απόψεών μου και μου θέτουν ζήτημα πειθαρχίας, δηλαδή να υπερασπίζω δημόσια τις απόψεις τους. Αρνήθηκα και έφυγα για την Κέρκυρα. Μαζί με κάτι άλλα προσωπικά προβλήματα που μου είχαν τύχει, η διαμονή μου για ένα διάστημα στο νησί, μου ήταν αρκετά απαραίτητη.

Έτσι, στα τέλη του 1933 πήγα για ένα διάστημα στο χωρίο μου, στη Σπαρτίλλα. Έμεναν εκεί οι συγγενείς μου (αδέλφια, αδελφές) και μου άνοιξαν ένα μικρό μπακάλικο για να ζήσω. Σ' αυτό το διάστημα μαζί με άλλους συντρόφους συγκροτήσαμε μια ομάδα εργατών μέσα στην πόλη της Κέρκυρας και μια στη Σπαρτίλλα.

Στις κοινοτικές εκλογές καταρτίσαμε ψηφοδέλτιο με καθαρά κομμουνιστικό χρώμα και εκθέσαμε υποψηφιότητα για το συμβούλιο της κοινότητας. Ο προηγούμενος πρόεδρος ήταν περασμένος στα χρόνια και το χωριό μας είχε πάντα δημοκρατικές και αγωνιστικές παραδόσεις. Το ψηφοδέλτιό μας επεκράτησε με μεγάλη πλειοψηφία -κάπου 90%- και στην πρώτη του συνεδρίαση το Κοινοτικό Συμβούλιο με εξέλεξε πρόεδρο. Ήμουνα ο πρώτος τροτσκιστής πρόεδρος κοινότητας στην Ελλάδα. Δουλεύαμε άμισθοι όλοι, γιατί τα οικονομικά της κοινότητας ήταν μηδαμινά και ο τόπος είχε πολλές ανάγκες.

Το Συμβούλιό μας, δίχως υπερβολή, είναι το μόνο κοινοτικό συμβούλιο στην Ελλάδα που έχει να επιδείξει μια πραγματικά γνήσια επαναστατική δράση. Την καθιέρωση της λαϊκής αυτοδιοίκησης. Καθιερώσαμε τακτικές δημόσιες συνεδριάσεις του Κοινοτικού Συμβουλίου, ώστε ξεκάθαρα μπροστά στο λαό να λέμε την γνώμη μας και να παίρνουμε τις ευθύνες. Η ημερήσια διάταξη γινόταν από πριν γνωστή με ανακοίνωση στην πλατεία της Σπαρτίλλας και οι κάτοικοι καλούνταν όχι μόνο να παρακολουθήσουν, αλλά και να πάρουν μέρος στη συζήτηση. Οι αποφάσεις παίρνοντας από κοινού με τα μέλη της Κοινότητας και τα ίδια τα μέλη ανελάμβαναν υπεύθυνο μέρος στην εκτέλεσή τους. Για παράδειγμα:

Πριν από την δική μας θητεία είχε αρχίσει από κάποιο εργολάβο η ανέγερση της εκκλησίας 'Aγιος Σπυρίδωνας, το συζητήσαμε και αποφασίσαμε να δουλεύουν οι εργάτες οκτάωρο και όχι παραπάνω. Ορισμένοι κάτοικοι είχαν αναλάβει την τήρηση αυτής της αποφάσεώς μας. Το ίδιο έγινε με τα έργα των υπονόμων.

Φυσικά, τα θέματα που συζητούσαμε δίνανε την αφορμή για ευρύτερες πολιτικές συζητήσεις και ο καθένας έκφραζε την γνώμη του ελεύθερα και μπροστά στο λαό. Με τη συζήτηση αυτή, οι αμύητοι συνειδητοποιούσαν το πολιτικό πρόβλημα και τις βαθιές αιτίες του, οικονομικές και κοινωνικές. Συνειδητοποιούσαν την ανάγκη της ενότητας την κοινή δράση και την ανάγκη για επαναστατικές αλλαγές. Βέβαια δεν ήταν λίγες οι δυσκολίες αλλά όχι πάντα αξεπέραστες. Δεν στεκόμαστε μόνο στις συζητήσεις και στην διαφώτιση του λαού. Από κοινού δημοτικό συμβούλιο και κάτοικοι προγραμματίζαμε μια σειρά από έργα, αρχίζοντας από τα πιο αναγκαία. Υπόνομοι, αυλάκια στους δρόμους, ύδρευση. Για τα έξοδα που χρειάζονταν επιβάλαμε βαριά φορολογία, αλλά μόνο στους πλούσιους και στους μεγάλους γαιοκτήμονες. Οι ακτήμονες και οι εργάτες χωρικοί, χάρις στην ενότητα, είχαν ξεπεράσει φοβίες και δισταγμούς.

Όλοι αυτοί οι γαιοκτήμονες του τόπου κάνανε ενστάσεις στο ειρηνοδικείο, με κύριο δικαιολογητικό ότι αυτοί είναι κάτοικοι της πόλης και συνεπώς δεν είχαν κανένα κι ούτε τους ενδιέφεραν που θα εκτελούνταν στην Κοινότητα. Αυτές οι ενστάσεις μας έδωσαν την αφορμή να εξηγήσουμε στο δικαστήριο και στις συγκεντρώσεις των κατοίκων της κοινότητας την προέλευση των τίτλων ιδιοκτησίας των πλούσιων και των γαιοκτημόνων. Ότι δηλαδή τα απέραντα κτήματα που κατείχαν ήταν τα τιμάρια, που οι Ανδηγαυοί και Ενετοί είχαν παραχωρήσει με το δίκαιο του κατακτητή στους προπάππους των σημερινών γαιοκτημόνων. Έτσι, αυτά τα κτήματα είναι προϊόντα κλοπής και ληστείας από τον λαό, από τους προγόνους των σημερινών άκληρων και μικροϊδιοκτητών. Γίνανε πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις πάνω σ' αυτό στο δικαστήριο, που ήταν συνειδητοποιημένο και αποφασισμένο να μην υποχωρήσει απ' αυτή την ελάχιστη διεκδίκηση. Στο τέλος οι ενστάσεις των γαιοκτημόνων απορριφθήκανε και αναγνωρίστηκε στην Κοινότητα το δικαίωμα να φορολογεί τους γαιοκτήμονες, παρ' όλο που αυτοί ήταν μόνιμοι κάτοικοι της πόλης της Κέρκυρας.

Το πρώτο έργο που κάναμε μ' αυτά τα χρήματα, ήταν η κατασκευή υπονόμων, με εργάτες από το χωριό που πληρώθηκαν για την δουλειά τους και με απαραίτητη βάση, την μεγάλη κατάκτηση της εργατικής τάξης, το οκτάωρο. Μετά το δικαστήριο, οι συζητήσεις για μοίρασμα των τσιφλικιών είχαν γίνει έντονες. Μερικές άλλες δραστηριότητες, ήταν οι διεκδικήσεις κοινοτικών κτημάτων και σε λογγώδεις εκτάσεις, που πριν από πολλά χρόνια είχαν σφετεριστεί οι μεγάλοι κτηνοτρόφοι και απαγορεύανε στους κατοίκους να κόβουν ξύλα ή δάφνη ή να βόσκουν τα δικά τους λιγοστά γίδια και πρόβατα. Ξαναδόθηκαν στον λαό, στον οποίο πάντοτε ανήκαν. Δύο άλλες δραστηριότητες, που κουβεντιάσαμε και συναποφασίσαμε μαζί με τους κατοίκους ήταν η αποξήρανση μιας τοπικής λίμνης και το πρόβλημα των γεωπόνων. Για την πρώτη περίπτωση φέραμε μηχανικό και άρχισε η πρώτη φάση -η μελέτη του έργου. Για τη δεύτερη, απαιτήσαμε και καθιερώθηκε τακτική επίσκεψη των γεωπόνων στην Σπαρτίλλα, όπου μιλούσαν πάνω σε θέματα της αρμοδιότητάς του, παρακολουθούσαν και βοηθούσαν τους αγρότες στην εργασία τους.

Νομίζω ότι είμαστε από τις ελάχιστες κοινότητας της Ελλάδας που γιορτάσαμε τότε επίσημα την Εργατική Πρωτομαγιά και την Αντιπολεμική Ημέρα. Εξηγήσαμε στους κατοίκους το νόημά τους και τις θυσίες που κρύβονται σ' αυτό. Μας συμπαραστάθηκαν, παρά το κλίμα φοβίας. Αντίθετα αρνηθήκαμε να πάρουμε μέρος στον επίσημο εορτασμό της 25ης Μαρτίου και στο χωριό και στην Πόλη, με την δήλωση ότι αυτές οι εθνικές γιορτές έχουν χάσει το ιστορικό τους περιεχόμενο και χρησιμοποιούνται μόνο και μόνο για να καλλιεργείται ο σωβινισμός στις μάζες και να αποπροσανατολίζονται από "τα πραγματικά προβλήματα και τους πραγματικούς τους εχθρούς". Εξηγήσαμε ότι οι εργάτες και οι χωρικοί όλου του κόσμου έχουν δικές τους κοινές γιορτές και κοινή είναι η πάλη τους ενάντια στους εκμεταλλευτές που είναι και οι πραγματικοί τους εχθροί. Στις συζητήσεις, όπου η στάση μας ήταν ξεκάθαρη μπροστά στο λαό τονίσαμε γιατί τα ιδεώδη και τα συμφέροντα των εργαζομένων μαζών της χώρας μας είναι τα ίδια με των εργαζομένων όλου του κόσμου (και της Τουρκίας μαζί) και σαφώς αντίθετα με τα συμφέροντα των εκμεταλλευτών τους στην ίδια τους τη χώρα. Ακόμα μετά από συγκέντρωση όλων των κατοίκων βγάλαμε αντιπρόσωπο της κοινότητας τον τότε καθηγητή Γεώργιο Σκαφιδά για το Αντιφασιστικό Συνέδριο που συνερχόταν στην Αθήνα. Στην αρχή, ο Σκαφιδάς δεν έγινε δεκτός στο Συνέδριο από τους σταλινικούς και προσπάθησαν αν τον αποκλείσουν όταν έμαθαν ότι είναι εκπρόσωπος της Κοινότητας που έχει πρόεδρο τον Στίνα.

Μια άλλη μας πρωτοβουλία, που δεν υλοποιήθηκε, ήταν η πρόταση που κάναμε σ' όλα τα κοινοτικά συμβούλια της Κέρκυρας να συγκληθεί ένα Συνέδριο των κοινοτικών συμβουλίων και να κουβεντιάσουμε τα προβλήματά μας. Η πρότασή μας και η πρωτοβουλία μας από πολύ λίγα συμβούλια έγινε δεκτή. Τα περισσότερα την απέρριψαν επειδή προερχόταν από κομμουνιστές και άλλα συμφώνησαν με την προϋπόθεση ότι θα έπρεπε να πάρουν την πρωτοβουλία άλλοι (δηλαδή του αστικού χώρου) και όχι εμείς. Όμως κανένας δεν συνέχισε, μια και εμείς αντιμετωπίζαμε τόσες αντιδράσεις. Φυσικά όχι μόνο από τα κοινοτικά συμβούλια. Γιατί χρειάζεται να πω, ότι από τότε που εκλεγήκαμε είχαμε μεγάλο πόλεμο από την κρατική εξουσία και τους αντιδραστικούς.

Η αστυνομία, έδρευε στο χωριό Ύψο, λίγο πιο πέρα από την Σπαρτίλλα. Διαρκώς προσπαθούσε η αστυνομία να τρομοκρατήσει του κατοίκους, με συνεχείς ανακρίσεις και με απειλές σχετικά με τη δράση του κοινοτικού συμβουλίου( τι είπαμε στην προηγούμενη συζήτηση, να μην έλθουν στην επόμενη κλπ. Δύο φορές η αστυνομία πολιόρκησε το χωριό μας( την πρωτομαγιά και την αντιπολεμική ημέρα. Ζητούσαν προφάσεις για επεισόδια, αλλά δεν τους δώσαμε. Εμείς απαντούσαμε με εκκλήσεις στους κατοίκους να μην επηρεαστούν από τις απειλές και τις ανακρίσεις, κάναμε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, και μια ομαδική κάθοδο των κατοίκων στην πόλη της Κέρκυρας στην νομαρχία. Καταγγείλαμε αυτή την συμπεριφορά της Αστυνομίας, αλλά η αντίδρασή της συνεχίστηκε. Μια διαμαρτυρία μας και μια έκκληση σ' όλα τα δημοτικά και κοινοτικά συμβούλια της χώρας δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα της "εφημερίδας Δήμων και Κοινοτήτων" με τον τίτλο "Η Αυτοδιοίκηση εν διωγμώ". Πήραμε κάποια μηνύματα συμπαράστασης και συνεχίσαμε απτόητοι τον αγώνα μας. Η δράση του κοινοτικού συμβουλίου, του μοναδικού κομμουνιστικού στην Κέρκυρα, είχε γίνει αντικείμενο καθημερινών συζητήσεων σ' όλο το νησί. Όπως η εκλογή και αργότερα ο εξαναγκασμός σε παραίτηση του παλιού μου φίλου και συντρόφου δήμαρχου Καβάλας Μήτσου Παρτσαλίδη. Αν και στείλαμε υπομνήματα, διαμαρτυρίες και επιστολές σαν κοινοτικό συμβούλιο στο "Ριζοσπάστη", δεν γράφτηκε ούτε μια λέξη. Παλαίψαμε μόνοι μας με μοναδικό βοηθό και συμπαραστάτη τον λαό, που είχε κάνει τα πάντα υπόθεση δική του. Όλα αυτά έγιναν μέσα στους οκτώ περίπου μήνες που έμεινα πρόεδρος της γενέτειράς μου.

Τα τέλη του 1934 διασπάται ο αρχειομαρξισμός. Το τμήμα που αποσπάστηκε με επικεφαλής τον Βιτσώρη, υπερασπίζει απόψεις για την Κομμουνιστική Διεθνή και τα νέα επαναστατικά κόμματα, όμοιες που υποστήριζα και εγώ. Νόμισα καθήκον μου να βρεθώ στην Αθήνα, μέσα στη ζύμωση αυτών των κινήσεων. Υπέβαλα την παραίτησή μου από πρόεδρος και μέλος του κοινοτικού συμβουλίου και διορίστηκε αντικαταστάτης μου, ένας αγωνιστής, ο Πέτρος Σέργος. Έβαλα στην τσέπη μου όσα χρήματα βρήκα στο συρτάρι από το μπακάλικο, που μου είχαν ανοίξει οι συγγενείς μου στο χωριό, το κλείδωσα, κατέβηκα στο λιμάνι και πήρα το πρώτο ατμόπλοιο για τον Πειραιά.

Νομίζω ότι εκείνο, που έχει κάποια σημασία από τον νέο τρόπο δουλειάς που εφαρμόσαμε πρώτοι στο χωρίο μου, σ' αυτό το μικρό κομμάτι της τοπικής Αυτοδιοίκησης, είναι η πλήρης εξαφάνιση των πολιτικών διαφορών και η συγκέντρωση όλων των εργατών και φτωχών και μεσαίων αγροτών, γύρω από το κοινοτικό τους συμβούλιο. 'Aρχισαν ήδη να παίρνουν συνείδηση των κοινών τους συμφερόντων και ακόμα της ικανότητάς τους να αυτοδιοικούνται. Αυτή ήταν η κύρια προσπάθειά μας και ειδικά πάνω σ' αυτό επιμέναμε στις συζητήσεις. Νομίζω πως κάτι καταφέραμε, με τα μέτρα εκείνου του μικρού τόπου και των δυσκολιών της εποχής, στη Σπαρτίλλα. Τρία χρόνια αργότερα, ήλθε η δικτατορία του Μεταξά και διαγράφηκα από μέλος της Κοινότητας με απόφαση του διορισμένου Κοινοτικού Συμβουλίου με την κατηγορία του "αντεθνικού στοιχείου".