|
Peter Kropotkin Η κατάκτηση του ψωμιού |
||
|
Κεφάλαιο 10: Ευχάριστη εργασία Ι Όταν οι σοσιαλιστές δήλωναν ότι μια κοινωνία απελευθερωμένη από το Κεφάλαιο θα έκανε την εργασία ευάρεστη και θα περιόριζε κάθε σκληρή και ανθυγιεινή πλευρά της, τους περιγελούσαν. Και όμως ακόμη και σήμερα μπορούμε να δούμε την εμφανή πρόοδο που έχει γίνει σε αυτή τη κατεύθυνση, και όπου αυτή η πρόοδος έχει επιτευχθεί , οι εργοδότες συγχαίρουν τους εαυτούς τους για την οικονομία ενέργειας που επιτυγχάνεται. Είναι προφανές ότι ένα εργοστάσιο θα μπορούσε να είναι υγιεινό και ευχάριστο όσο ένα επιστημονικό εργαστήριο .Και δεν είναι λιγότερο προφανές ότι θα ήταν επωφελές το να γίνει έτσι. Σε ένα άνετο και καλά αεριζόμενο εργοστάσιο η δουλειά γίνεται καλύτερα, είναι εύκολο να εισαγάγεις μικρές βελτιώσεις από τις οποίες η κάθε μία αντιπροσωπεύει οικονομία χρόνου η χειρονακτικής εργασίας. Και αν οι περισσότεροι εργασιακοί χώροι που γνωρίζουμε είναι βρωμεροί και ανθυγιεινοί αυτό οφείλεται στο ότι οι εργαζόμενοι δεν υπολογίζονται στην οργάνωση των εργοστασίων και επειδή η πιο παράλογη σπατάλη ανθρώπινης ενέργειας είναι το διακριτικό της χαρακτηριστικό. Παρ’ όλα αυτά βρίσκουμε πότε πότε ορισμένα εργοστάσια με τόσο καλή διαχείριση που θα ήταν πραγματική απόλαυση να δουλεύεις σε αυτά αν το ωράριο εργασίας , για να εξηγούμαστε, δεν υπερέβαινε τις 4 με 5 ώρες ημερησίως και αν ήταν ευέλικτο ώστε να προσαρμόζεται στις προτιμήσεις του καθενός. Δες αυτό το εργοστάσιο που όμως δυστυχώς παράγει πολεμικές μηχανές. Είναι τέλειο όσον αφορά τα θέματα υγιεινής και οργάνωσης. Καταλαμβάνει 50 στρέμματα γης 15 από τα οποία στεγάζονται με γυαλί .Το δάπεδο κατασκευασμένο από πυρίμαχα τούβλα, λάμπει σαν το σπίτι του μεταλλωρύχου και η γυάλινη σκεπή καθαρίζεται προσεκτικά από ένα συνεργείο που κάνει μόνο αυτή τη δουλειά. Σε αυτό το εργοστάσιο σφυρηλατούνται όγκοι μετάλλου που ζυγίζουν τουλάχιστον 20 τόνους , και όταν στέκεσαι τριάντα πόδια από τον τεράστιο φούρνο, του οποίου οι φλόγες έχουν θερμοκρασία πάνω από 1000 βαθμούς, δεν αντιλαμβάνεσαι την παρουσία του παρά μόνον ‘όταν ανοίγει τα τεράστια σαγόνια του για να απελευθερώσει το ατσάλινο τέρας. Και το τέρας το χειρίζονται 3 με 4 εργάτες μοναχά οι οποίοι, πότε δω πότε εκεί, ανοίγουν μια τάπα κινητοποιώντας τεράστιους γερανούς με την πίεση του νερού στους σωλήνες. Μπαίνεις περιμένοντας να ακούσεις τον εκκωφαντικό θόρυβο των (stampers) και ανακαλύπτεις ότι δεν υπάρχουν (stampers).Τα τεράστια όπλα των 100 τόνων σφυρηλατούνται με υδραυλική πίεση, και αντί να σφυρηλατεί το ατσάλι ο εργάτης έχει μόνο να ανοίξει μια τάπα για να του δώσει σχήμα δημιουργώντας έτσι ένα πολύ πιο ομοιογενές μέταλλο χωρίς ραγίσματα και εξογκώματα των (Blooms) όποιο και να είναι το πάχος τους. Περιμένουμε ένα διαβολεμένο σαματά και βλέπουμε μηχανές να κόβουν ατσάλινους κύβους με τριάντα πόδια ύψος με όχι περισσότερο θόρυβο από όσο θα χρειάζονταν για να κόψεις ένα κομματάκι τυρί. Και όταν εκφράσαμε το θαυμασμό μας στον μηχανικό που μας ξεναγούσε εκείνος απάντησε: «Είναι καθαρά θέμα οικονομίας. Αυτή η μηχανή, που πλανίζει το ατσάλι χρησιμοποιείται εδώ και 42 χρόνια. Δεν θα είχε αντέξει ούτε 10 χρόνια αν τα μέρη της κακοσυναρμολογημένα και με αδύναμες συγκολλήσεις συγκρούονταν και ράγιζαν με κάθε κίνηση της πλάνης.» « Και οι υψικάμινοι; Θα ήταν σπατάλη ενέργειας να αφήναμε την θερμότητα ανεκμετάλλευτη. Γιατί να καίμε τα χυτήρια όταν η θερμότητα που χάνεται δια της ακτινοβολίας αντιστοιχεί σε τόνους κάρβουνο.» «Τα (stampers) που έκαναν τα κτίρια να χοροπηδάνε ήταν επίσης μια σπατάλη. Είναι καλύτερα να σφυρηλατείς με πίεση παρά με σύγκρουση και κοστίζει λιγότερο, υπάρχει λιγότερη φύρα». « Στο εργοστάσιο, το φως, η καθαριότητα, ο χώρος που διατίθεται για κάθε πάγκο δεν είναι παρά ζήτημα οικονομίας. Γίνεται καλύτερη εργασία όταν βλέπεις καλύτερα και έχεις άνεση χώρου.» «Είναι αλήθεια» έλεγε « ήμασταν πολύ στριμωγμένοι πριν έρθουμε εδώ. Η γη είναι πανάκριβη κοντά στις μεγάλες πόλεις και οι ιδιοκτήτες πολύ άπληστοι» Το ίδιο ισχύει με τα ανθρακωρυχεία. Ξέρουμε πως είναι τα ανθρακωρυχεία σήμερα από τις περιγραφές του Ζολά και από τα ρεπορτάζ των εφημερίδων. Αλλά τα ανθρακωρυχεία του μέλλοντος θα έχουν σωστό εξαερισμό, με θερμοκρασία που θα ρυθμίζεται εύκολα όπως σε μια βιβλιοθήκη, δεν θα υπάρχουν άλογα καταδικασμένα να ψοφήσουν κάτω από τη γη : η υπόγεια μεταφορά θα γίνεται αυτόματα μέσω ενός καλωδίου που θα ενεργοποιείται στην είσοδο της στοάς. Ο εξαερισμός θα βρίσκεται σε συνεχή λειτουργία , και δεν θα σημειώνονται ποτέ εκρήξεις. Αυτό δεν είναι ένα όνειρο. Ένα παρόμοιο ανθρακωρυχείο λειτουργεί ήδη στην Αγγλία και πήγαμε εκεί. Εδώ και πάλι η οργάνωση είναι θέμα οικονομίας. Το συγκεκριμένο ανθρακωρυχείο, παρόλο το τεράστιο βάθος του,(466 γιάρδες), έχει μια ημερήσια εξαγωγή κάρβουνου που φτάνει τους 1000 τόνους, με 200 μόνο ανθρακωρύχους- 5 τόνοι την ημέρα για κάθε ανθρακωρύχο, όταν ο μέσος όρος απόδοσης σε ολόκληρη την Αγγλία είναι το πολύ 300 τόνοι το χρόνο για κάθε εργάτη. Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε πολλαπλά παραδείγματα για να αποδείξουμε ότι το όνειρο του Φουριέ περί υλιστικής οργάνωσης δεν ήταν μια ουτοπία. Το θέμα όμως αυτό έχει κατ’ επανάληψιν συζητηθεί στις σοσιαλιστικές εφημερίδες ώστε η κοινή γνώμη να έχει πλέον ενημερωθεί. Το εργοστάσιο, το σιδηρουργείο και το ανθρακωρυχείο μπορούν να είναι υγιεινά και ελκυστικά όπως τα καλύτερα εργαστήρια στα σύγχρονα πανεπιστήμια, και όσο καλύτερη η οργάνωση τόσο πιο αποδοτική γίνεται και η ανθρώπινη εργασία. Αν έτσι εξελιχθούν τα πράγματα, ποιος αμφισβητεί ότι η εργασία θα γίνει απόλαυση και χαλάρωση σε μία κοινωνία ίσων, στην οποία τα «χέρια» δεν θα αναγκάζονται να πουλιούνται στο μόχθο, και να αποδέχονται την εργασία υπό οιεσδήποτε συνθήκες . Αποκρουστικές ενασχολήσεις θα εξαφανιστούν, διότι είναι σαφές ότι αυτές οι ανθυγιεινές συνθήκες είναι επιζήμιες για τη κοινωνία στο σύνολό της. Οι δούλοι μπορεί να τις υποστούν αλλά οι ελεύθεροι άνθρωποι θα δημιουργήσουν νέες συνθήκες, και η εργασία τους θα είναι ευχάριστη και απείρως πιο αποδοτική. Οι εξαιρέσεις του σήμερα θα είναι ο κανόνας του αύριο. Το ίδιο θα συμβεί με αυτό που αποκαλούμε οικιακή εργασία, που η σημερινή κοινωνία έχει εναποθέσει στις πλάτες αυτού του υπηρέτη της ανθρωπότητας, την γυναίκα. ΙΙΜια κοινωνία αναγεννημένη από την Επανάσταση θα κάνει την οικιακή σκλαβιά να εξαφανιστεί -- αυτή την έσχατη μορφή σκλαβιάς, ίσως την πιο ισχυρή, επειδή είναι επίσης η πιο παλιά. Μόνο που αυτό δεν θα γίνει με τον τρόπο που ονειρεύτηκε από τα Φαλανστήρια, ούτε με τον τρόπο που συχνά φαντάζονται οι εξουσιαστές Κομμουνιστές. Τα Φαλανστήρια είναι απεχθή σε εκατομμύρια ανθρώπους. Ο πιο επιφυλακτικός άνθρωπος βέβαια νιώθει την αναγκαιότητα της συνάντησης των συντρόφων του για την επιδίωξη μιας κοινής εργασίας, η οποία γίνεται πιο ελκυστική όσο νιώθει τον εαυτό του σαν κομμάτι ενός απέραντου συνόλου. Αλλά δεν είναι έτσι-όπως για τις ώρες του ελεύθερου χρόνου που διατηρούνται για ξεκούραση και φιλίες. Τα Φαλανστήρια και οι οικοτεχνείες δεν το λαμβάνουν αυτό υπόψιν ή αλλιώς προσπαθούν πολύ να παρέχουν αυτή την ανάγκη με τεχνητές ομαδοποιήσεις. Ένα φαλανστήριο, το οποίο στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα αχανές ξενοδοχείο, μπορεί να ευχαριστεί κάποιους, ακόμη και όλους σε μια συγκεκριμένη περίοδο της ζωής τους, αλλά η μεγάλη μάζα προτιμάει την οικογενειακή ζωή (αντιληφθήσα σαν οικογενειακή ζωή του μέλλοντος). Προτιμούν απομονωμένα διαμερίσματα. Οι Νορμανδοί και οι Αγγλοσάξονες προχωρούν ακόμη περισσότερο, προτιμώντας σπίτια με έξι ή οχτώ δωμάτια, στα οποία η οικογένεια ή μια συσσώρευση φίλων μπορούν να ζήσουν μαζί. Μερικές φορές ένα φαλανστήριο είναι μια ανάγκη, αλλά θα είναι απεχθές όπου είναι ο γενικός κανόνας. Η απομόνωση, εναλλασσόμενη με χρόνο που χρησιμοποιείται στην κοινωνία, είναι η φυσική επιθυμία της ανθρώπινης φύσης. Για αυτό το λόγο ένα από τα μεγαλύτερα βασανιστήρια στη φυλακή είναι η αδυναμία απομόνωσης, όσο πολύ και αν ο περιορισμός της απομόνωσης βασανίζει στο γύρισμά της, όταν δεν εναλλάσσεται με ώρες κοινωνικής ζωής. Όσον αφορά τις εκτιμήσεις για την οικονομία, η οποία μερικές φορές τονίζεται ευνοϊκά για τα φαλανστήρια, είναι αυτές ενός στενόμυαλου εμπόρου. Η μόνη σημαντική οικονομία, η μόνη λογική, είναι να κάνεις τη ζωή ευχάριστη για όλους, επειδή ο άνθρωπος που είναι ικανοποιημένος με τη ζωή του παράγει απείρως περισσότερα από τον άνθρωπο που καταριέται το περιβάλλον του.(1) Άλλοι Σοσιαλιστές αρνούνται το Φαλανστήριο. Αλλά όταν τους ρωτάς πως θα οργανωθεί η οικιακή εργασία απαντάνε: «Ο καθένας μπορεί να κάνει τη δικιά του δουλειά. Η σύζυγός μου φροντίζει το σπίτι. Οι σύζυγοι των μπουρζουάδων θα κάνουν το ίδιο.». Και αν είναι ένας μπουρζουάς που παίζει στον Σοσιαλισμό που μιλάει, θα προσθέσει, με ένα ευγενικό χαμόγελο στη γυναίκα του: «Δεν είναι αλήθεια, αγάπη μου, ότι θα είσαι χωρίς έναν υπηρέτη στη Σοσιαλιστική κοινωνία; Θα δουλεύεις όπως η σύζυγος του καλού μας συντρόφου Παύλου ή τη σύζυγο του Γιάννη του ξυλουργού;» Υπηρέτης ή σύζυγος, ο άντρας πάντα υπολογίζει στη γυναίκα να κάνει τις δουλειές του σπιτιού. Αλλά η γυναίκα επίσης, επιτέλους διεκδικεί το μερίδιό της στην απελευθέρωση της ανθρωπότητας. Δεν θέλει πλέον να είναι το κτήνος του καθήκοντος στο σπίτι. Θεωρεί αρκετή δουλειά το να δίνει πολλά χρόνια από τη ζωή της στην ανατροφή των παιδιών της. Δεν θέλει πια να είναι η μαγείρισσα, η θεραπεύτρια, η καθαρίστρια του σπιτιού! Και λόγω του ότι οι Αμερικανίδες μπήκαν επικεφαλής στην διεκδίκηση των αιτημάτων τους υπάρχει ένα γενικό παράπονο για την έλλειψη γυναικών που θα καταδεχτούν τις οικιακές δουλειές στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η κυρία μου προτιμά την τέχνη, την πολιτική, τη φιλολογία ή τα επιτραπέζια παιχνίδια. Όσο για τις εργαζόμενες κοπέλες, αυτές είναι λίγες, αυτές που συναινούν να προσφέρουν γυναικεία σκλαβιά και υπηρέτριες δύσκολα μόνο βρίσκονται στις Πολιτείες. Συνεπώς, η λύση, μια πολύ απλή, βρίσκεται από την ίδια τη ζωή. Οι μηχανές αναλαμβάνουν τα 3/4 από τις οικιακές δουλειές. Βάφεται τις μπότες σας και ξέρεται πόσο γελοία δουλειά είναι. Τι μπορεί να είναι πιο ανόητο από το να τρίβεις μια μπότα 20 ή 30 φορές με ένα πινέλο; Ένα δέκατο από τον πληθυσμό της Ευρώπης είναι εξαναγκασμένο να πουλάει τον εαυτό του σε αντάλλαγμα μιας μίζερης στέγης και μη ικανοποιητικού φαγητού, και οι γυναίκες πρέπει να θεωρούν τους εαυτούς τους σκλάβους, για τα εκατομμύρια του φύλλου τους που θα φτάσουν μέχρι το τέλος αυτό το επίτευγμα κάθε πρωί. Αλλά οι κομμωτές έχουν ήδη μηχανήματα για να βουρτσίζουν λαμπερά ή άξεστα μαλλιά του κεφαλιού. Γιατί, λοιπόν, να μην εφαρμόσουμε τις ίδιες αρχές στο άλλο άκρο; Έτσι και έγινε και σήμερα οι μηχανές για το βάψιμο των μποτών χρησιμοποιούνται γενικευμένα στα μεγάλα Αμερικάνικα και Ευρωπαϊκά ξενοδοχεία. Η χρήση τους διαδίδεται και έξω από τα ξενοδοχεία. Σε μεγάλα Αγγλικά σχολεία, όπου οι μαθητές μένουν στα σπίτια των καθηγητών, έχει βρεθεί πιο εύκολο να έχουν ένα μεμονωμένο ίδρυμα το οποίο αναλαμβάνει να βουρτσίσει χίλια ζευγάρια μπότες κάθε πρωί. Όπως και το πλύσιμο! Που μπορούμε να βρούμε μια νοικοκυρά που δεν έχει τον τρόμο αυτής της μακρόχρονης και βρώμικης δουλειάς η οποία συνήθως γίνεται με τα χέρια, μόνο επειδή η δουλειά ενός οικιακού σκλάβου δεν μπορεί να υπολογιστεί. Στην Αμερική κάνουν καλύτερα. Υπάρχει ήδη ένας αριθμός πόλεων στις οποίες το ζεστό νερό μεταφέρεται στα σπίτια όπως το κρύο στην Ευρώπη. Υπό αυτές τις συνθήκες το πρόβλημα απλοποιείται και μια γυναίκα – η κυρία Cochrane – το έλυσε. Η μηχανή της πλένει 12 δόσεις πιάτων, τα σκουπίζει και τα στεγνώνει σε λιγότερο από 3 λεπτά. Ένα εργοστάσιο στο Illinois κατασκευάζει αυτές τις μηχανές και τις πουλάει σε μια τιμή προσιτή στη τσέπη του συνηθισμένου μεσοαστού. Και γιατί τα μικρά νοικοκυριά να μη στέλνουν τα πήλινά τους σκεύη σε ένα ίδρυμα ΄πως και τις μπότες τους; Είναι πιθανόν ότι οι δύο λειτουργίες, βούρτσισμα και πλύσιμο, θα αναληφθεί από τις ίδιες εταιρίες-συνεταιρισμούς. Καθάρισμα, τρίψιμο, η επιδερμίδα των χεριών σου όταν πλένεις και μουλιάζεις λινά, σφουγγαρίζεις πατώματα και τρίβεις χαλιά, με αυτό τον τρόπο σηκώνονται σύννεφα σκόνης τα οποία αργότερα προκαλούν πολλά προβλήματα στο να τα διώξεις από τα μέρη που έχουν κατακαθίσει, όλη αυτή η δουλειά γίνεται ακόμη επειδή η γυναίκα παραμένει σκλάβα, αλλά τείνει να εξαφανιστεί καθώς μπορεί να γίνει απείρως καλύτερα από τα μηχανήματα. Μηχανές κάθε είδους εισάγονται στο νοικοκυριό και η διανομή της μηχανικής ενέργειας στα ιδιωτικά σπίτια θα επιτρέψει στους ανθρώπους να εργάζονται χωρίς μυϊκή προσπάθεια. Τέτοια μηχανήματα κοστίζουν λίγο για να κατασκευαστούν. Αν ακόμη πληρώνουμε πολλά για αυτά, αυτό συμβαίνει επειδή δεν έχει γενικευτεί η χρήση τους και κυρίως επειδή ένας υπερβολικός φόρος εισπράττετε από κάθε μηχάνημα από τους κύριους που επιθυμούν να ζουν σε μεγάλο στυλ και που κερδοσκοπούν με τη γη, τις πρώτες ύλες, τη βιομηχανία, τις πωλήσεις, τις πατέντες και τους δασμούς. Αλλά η απελευθέρωση από τον οικιακό μόχθο δεν θα έρθει σε πέρας μόνο από τις μικρές μηχανές. Τα νοικοκυριά αναδύονται από την σημερινή κατάσταση απομόνωσής τους, ξεκινάν να συνεταιρίζονται με άλλα νοικοκυριά για να κάνουν από κοινού ότι έκαναν χωριστά. Στην πραγματικότητα, στο μέλλον δεν θα έχουμε μια μηχανή για να τρίβει, μια μηχανή για να πλένει πιάτα, μια τρίτη για το πλύσιμο των λινών και ούτω καθεξής, σε κάθε σπίτι. Στο μέλλον, αντιθέτως, ανήκουν οι κοινές θερμαντικές συσκευές οι οποίες στέλνουν ζέστη σε κάθε δωμάτιο μιας ολόκληρης περιφέρειας και εξοικονομεί το άναμμα των φωτιών. Συμβαίνει ήδη σε μερικές αμερικάνικες πόλεις. Ένας μεγάλος κεντρικός κλίβανος τροφοδοτεί όλα τα σπίτια και όλα τα δωμάτια με ζεστό νερό, το οποίο κυκλοφορεί σε σωλήνες, και για να ρυθμίσεις τη θερμοκρασία χρειάζεται μόνο να γυρίσεις μια βρύση. Και θα φροντίζεις να έχεις μια φλεγόμενη φωτιά σε κάθε ξεχωριστό δωμάτιο μπορείς να ανάψεις το γκάζι που παρέχεται ειδικά για θερμαντικούς λόγους από την κεντρική δεξαμενή. Όλη η τεράστια δουλειά του καθαρισμού των καμινάδων και της διατήρησης της φωτιάς – και οι γυναίκες ξέρουν πόσο χρόνο παίρνει – εξαφανίζεται. Κεριά, λάμπες, ακόμη και το γκάζι έχουν τη μέρα τους. Υπάρχουν ολόκληρες πόλεις στις οποίες είναι αρκετό να πατήσεις ένα κουμπί για να ανάψει το φως και πράγματι είναι μια απλή ερώτηση οικονομίας και γνώσης το να παρέχεις στον εαυτό σου την πολυτέλεια του ηλεκτρικού φωτισμού. Και τελευταία, επίσης στην Αμερική, μιλούν για μορφές κοινωνίας για την σχεδόν πλήρη καταστολή της οικιακής εργασίας. Θα είναι απαραίτητο μόνο να δημιουργηθεί ένα υπουργείο (department) για κάθε οικοδομικό τετράγωνο σπιτιών. Μια καρότσα θα έρχεται σε κάθε πόρτα και θα παίρνει τις μπότες που είναι για βάψιμο, τα σκεύη και τα ρούχα για πλύσιμο, τα μικρά πράγματα για να επιδιορθωθούν (αν αξίζει τον κόπο), τα χαλιά για να βουρτσιστούν και το επόμενο πρωί θα επιστρέφει τα πράγματα εμπιστευμένα σε αυτούς όλα καλά καθαρισμένα. Λίγη ώρα αργότερα ο ζεστός σου καφές και τα αυγά σου γινωμένα με ακρίβεια θα εμφανίζονται στο τραπέζι σου. Είναι ένα γεγονός ότι μεταξύ 12 και 2 η ώρα υπάρχουν περισσότεροι από 20 εκατομμύρια αμερικάνοι και άλλοι τόσοι εγγλέζοι που τρώνε ψητό βοδινό ή αρνίσιο κρέας, βραστό γουρούνι, πατάτες και μια σαλάτα εποχής. Και το λιγότερο 8 εκατομμύρια φωτιές ανάβουν για δύο ή τρεις ώρες ώστε να ψηθεί το κρέας και να μαγειρευτούν αυτά τα λαχανικά. 8 εκατομμύρια γυναίκες ξοδεύουν τον χρόνο τους για να προετοιμάσουν αυτό το γεύμα, το οποίο πιθανόν αποτελείται από περισσότερα των δέκα διαφορετικών πιάτων. «Πενήντα φωτιές καίνε», έγραψε μια αμερικανίδα την άλλη μέρα, «εκεί που μία θα αρκούσε!» Δείπνησε στο σπίτι, στο δικό σου τραπέζι, με τα παιδιά σου, αν σου αρέσει. Αλλά μόνο σκέψου, για ποιο λόγο αυτές οι 50 γυναίκες να χάνουν ολόκληρο το πρωινό τους για να ετοιμάσουν μερικές κούπες καφέ και ένα απλό γεύμα! Για ποιο λόγο 50 φωτιές όταν δύο άνθρωποι και μία μόνο φωτιά θα αρκούσε για να μαγειρευτούν όλα αυτά τα κομμάτια κρέατος και όλα αυτά τα λαχανικά; Διάλεξε το δικό σου κομμάτι βοδινού ή αρνιού για να ψηθεί αν προτιμάς. Καρίκευσε τα λαχανικά σύμφωνα με τη γεύση σου αν προτιμάς μια συγκεκριμένη σάλτσα! Αλλά να έχεις μία μόνο κουζίνα με μία μόνο φωτιά και οργάνωσέ την όσο όμορφα μπορείς. Γιατί η δουλειά των γυναικών δεν λαμβάνεται ποτέ υπόψιν; Γιατί σε κάθε οικογένεια είναι η μητέρα και 3 ή 4 υπηρέτριες υποχρεωμένες να ξοδεύουν τόσο πολύ χρόνο σε ότι ανήκει στο μαγείρεμα; Γιατί αυτοί που θέλουν να απελευθερώσουν την ανθρωπότητα δεν έχουν συμπεριλάβει τη γυναίκα στο δικό τους απελευθερωτικό όνειρο και τις θεωρούν κατώτερες της ανώτερης αρσενικής αξιοπρέπειας να σκέφτονται «για τέτοιους διακανονισμούς της κουζίνας», που έχουν στους ώμους τους αυτές οι γυναίκες – δούλες. Το να απελευθερώσεις τις γυναίκες δεν είναι μόνο το να ανοίξεις τις πύλες του πανεπιστημίου, των δικαστηρίων ή των κοινοβουλίων για αυτές, γιατί η «απελευθερωμένη» γυναίκα πάντα θα ρίχνει τον οικιακό μόχθο σε μια άλλη γυναίκα. Το να απελευθερώσεις τις γυναίκες είναι το να τις απελευθερώσεις από τη βαναυσότητα του μόχθου της κουζίνας και του πλυσταριού. Είναι το να οργανώσεις το νοικοκυριό σου με τέτοιο τρόπο ώστε να της δίνεται η δυνατότητα να αναθρέψει τα παιδιά της, αν αυτό την ενδιαφέρει τόσο πολύ, ενώ ταυτόχρονα να εξασφαλίζει ελεύθερο χρόνο για να συμμετέχει στη κοινωνική ζωή. Όλα αυτά θα τελειώσουν. Όπως έχουμε πει, τα πράγματα ήδη βελτιώνονται. Μόνο αντιληφθείτε πλήρως ότι μια επανάσταση, μεθυσμένη από τις όμορφες λέξεις Ελευθερία, Ισότητα, Αλληλεγγύη δεν θα είναι μια επανάσταση αν συντηρήσει τη σκλαβιά στο σπίτι. Η μισή ανθρωπότητα που υποβάλλεται στη σκλαβιά του σπιτιού θα πρέπει ακόμη να εξεγερθεί ενάντια στην άλλη μισή. |
||
|
Σημειώσεις:
|